Aan de mobiliteit van de tong zal het niet liggen…

Column

Bij mijn werk als tandarts voor de organisatie Mercy Ships, op een ziekenhuisschip in Sierra Leone, kan ik veel patiënten helpen met een eenvoudige behandeling. Er zijn echter ook problemen die ik niet kan verhelpen.

Een gebrek aan toegang tot gezondheidszorg zorgt ervoor dat ik problemen tegenkom die eigenlijk al eerder en buiten de mondzorg zouden moeten zijn gediagnosticeerd. Onderstaande casus laat zien dat er op een paar uur vliegen van Nederland  kinderen leven met grote afwijkingen in mond of lichaam voor wie er weinig tot geen hulp  is.

Een jongen van 10 jaar zat in mijn behandelstoel. Hij kon niet praten en dat heeft hij nooit gekund, vertelde zijn vader me. De jongen zag er gezond uit en kwam uit een klein dorpje in het noorden van Sierra Leone. Het was de eerste keer dat vader en zoon in de hoofdstad waren. Ik zag aan de vader dat hij heel hoopvol was dat wij zijn zoon konden helpen. De vader stond driftig op en opende de mond van zijn zoon. Hij liet zien dat de jongen zijn tong niet ver uit zijn mond kon steken. Hij dacht en hoopte dat het probleem werd veroorzaakt door een verkorte tongriem.  De jongen stond op het programma van de mka-chirurgen aan boord, maar was aan mij doorverwezen met de vraag of ik de tongriem los wilde maken.

Ik bekeek de jongen en probeerde uit te vinden of ankyloglossie inderdaad de oorzaak van het spraakprobleem was. Het kostte me tijd en moeite om duidelijk te maken wat ik wilde: tong uitsteken, tong omhoog, proberen te praten. De jongen kon op verzoek een soort schor schreeuwgeluid geven. De vader knikte en zei dat dit geluid het enige is dat hij normaal gesproken produceert. Tijdens het onderzoek vroeg ik me af of het gehoor van de jongen wel goed was en of er misschien ook op cognitief gebied wat aan de hand was. Dat ik de taal van vader niet sprak en ik via een vertaler moest praten, maakte dit extra lastig te beoordelen.

Na mijn onderzoek meende ik in ieder geval te weten dat de tongriem niet de oorzaak was voor het niet kunnen praten van de jongen. Er was namelijk een verkorte wat bredere tongriem te zien, maar deze liep niet door tot de tongpunt en de tong kon nog een stukje over de onderincisieven reiken. De literatuur zegt dat ankyloglossie soms voor problemen met articuleren kan zorgen, maar dat was hier niet aan de hand. Ik vermoedde dat er problemen waren met het gehoor en/of een probleem met de hersenontwikkeling en dat er geen gerelateerd fysiek probleem in de mond was te zien.

(Beelden: Mercy Ships 2023)

Aan de verwijzend mka-chirurg gaf ik aan de voorgestelde behandeling niet te willen doen. Ik heb immers geleerd alleen een behandeling te starten als ik zeker weet dat die iets doet aan de oplossing van het probleem. Elke behandeling heeft kosten en geeft risico’s. De mka-chirurg had een andere mening: hij beargumenteerde dat het kan helpen aan de vader te laten zien dat de oorzaak van het niet praten echt niet aan de tong ligt. De ingreep aan de tongriem was volgens hem zo gemakkelijk en geneest goed. Dus: baat het niet dan schaadt het niet. Zo kwam het dat uiteindelijk de mka-chirurg zelf in mijn behandelkamer de jongen behandelde. De jongen onderging het rustig en de tong genas goed. Ik probeerde nog zo eerlijk mogelijke informatie mee te geven over het door mij verwachtte ziektebeloop (ofwel dat de kans groot was dat het spraakprobleem niet was opgelost), maar ik voelde hier de onmacht en de moeilijkheid van het leven in een arm land als dit.

Of de jongen op termijn gaat starten met praten? Het is niet mijn expertise, maar ik verwacht het niet.  Aan de mobiliteit van tong zal het in ieder geval niet meer liggen.

Marijke Westerduin, tandarts en vrijwilliger bij Mercy Ships, schrijft elke maand een column voor het NTVT. Marijke is in 2007 afgestudeerd als tandarts aan het Radboudumc. Daarna heeft zij als tandarts in de algemene praktijk en in een kindertandheelkundige kliniek gewerkt. Marijke heeft 7 jaar als docent gewerkt aan de opleiding tandheelkunde van het Radboudumc. In het verleden heeft ze ook korte periodes gewerkt als tandarts in Togo, Zambia en Guinee. Momenteel is ze voor het derde jaar aan het werk als Lead Dentist in West-Afrika, vanaf een ziekenhuisschip van Mercy Ships. Marijke zal daar werken aan haar droom: de toegang tot mondzorg in West-Afrika verbeteren. Dit doet ze ook door middel van haar stichting: Stichting Improve. Ze neemt jullie in haar columns mee in wat zij meemaakt en wat haar gedachten daarbij zijn.

Naar alle columns