Adequate sedatie voor geriatrische patiënten

Promotie C.R.M. Barends

Intranasaal toegediende midazolam kan gebruikt worden voor adequate sedatie van geriatrische patiënten die mondzorg weigeren. Daarnaast is het zo dat farmacologische onderzoeken bij volwassenen niet vertaald mogen worden in het advies voor het gebruik van geneesmiddelen bij de geriatrische populatie, vanwege de leeftijd is extra voorzichtigheid nodig. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Clemens Barends aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Barends deed onderzoek naar een veilige en effectieve methode om procedurele sedatie toe te passen bij kwetsbare, oudere patiënten met dementie die een essentiële tandheelkundige of medische procedure nodig hebben maar die om diverse redenen niet kunnen meewerken aan de behandeling.

Allereerst verrichtte Barends een literatuuronderzoek naar 2 veelgebruikte sedativa, dexmedetomidine en midazolam. Beide middelen bleken vergelijkbare risico's te hebben met betrekking tot respiratoire en hemodynamische complicaties. Daarnaast blijkt dat dexmedetomidine bij oudere en kwetsbare patiënten onvoldoende is onderzocht. In Barends’ praktijkonderzoek bleken de resultaten van de bloeddrukmetingen bij intranasaal toegediende dexmedetotomidine verontrustend, meer dan een derde van de proefpersonen had een verlaging van de bloeddruk van meer dan 30%. Verlagingen van de bloeddruk zijn in verband gebracht met een verhoogd risico op een beroerte, een myocardinfarct en nierbeschadiging. Dexmedetomidine werd hierdoor uitgesloten als veilig sedatiemiddel voor oudere patiënten in een verpleeghuis.

Daarnaast deed Barends onderzoek naar de methode van procedurele sedatie. Daaruit bleek  dat matige tot diepe sedatie een cardiorespiratoire compromis kan veroorzaken. Daarnaast toonde het onderzoek aan dat sedatiepraktijkspecialisten de effecten van dit compromis kunnen bestrijden en daarmee alsnog een zeer effectieve en veilige matige tot diepe sedatie kunnen geven. Het onderzoek bevestigde ook dat langere proceduretijden, een hoge BMI en een hogere leeftijd het risico op complicaties vergroot.

Ten slotte onderzocht Barends het gebruik van intranasaal toegediende midazolam bij niet-coöperatieve demente patiënten tijdens een tandheelkundige ingreep. Ondanks de vrees voor de respiratoire effecten, had geen enkele patiënt last van centrale apneu en herstelden de patiënten zonder problemen. Wel was er een groot verschil in sedatiediepte, ondanks de gelijke dosis, en hadden 3 patiënten een chin-lift manoeuvre nodig om de luchtwegen open te houden. De bloeddruk was niet gemeten. Barends concludeerde dat intranasaal toegediende midazolam veilig gebruikt kan worden voor adequate sedatie bij geriatrische patiënten die zorg weigeren. Verder onderzoek is door Barends gestart om meer inzicht te krijgen in het veilig gebruik van midazolam voor het geven van procedurele sedatie aan kwetsbare ouderen.

Op 18 januari 2021 promoveerde Clemens R.M. Barends aan de Rijksuniversiteit Groningen zijn proefschrift ‘The tooth of time: procedural sedation in nursing homes for frail, elderly patients’. Promotoren waren prof. dr. A.R. Absalom, prof. dr. A. Visser en prof dr. M.M.R.F. Struys.