Autismevriendelijke mondzorg

Het allereerste congres over de benadering en de mondzorg van patiënten met autisme in Nederland werd op 21 mei 2019 georganiseerd door de werkgroep Autismevriendelijke mondzorg (www.autismevriendelijkemondzorg.nl).

Dagvoorzitter Arie Riem trapte af met een korte introductie waarin hij aangaf dat er niets zo uitdagend is als het werken met mensen met autisme. Het ontbreekt momenteel nog aan duidelijke richtlijnen hoe deze bijzondere patiëntengroep het beste benaderd kan worden en het onderzoek daarnaar is in volle gang. Handvatten voor een geslaagde behandeling worden aangeboden in de folder ‘Autisme en mondzorg’ van de KNMT.

Klinisch psycholoog Richard Vuijk vervolgde de dag met een verdieping over wat een autismespectrumstoornis (ASS) is en wat een adequaat bejegeningsperspectief kan zijn. Binnen ASS zijn verschillende subtypes te onderscheiden zoals ‘formeel hoogdravend’, ‘actief maar vreemd’, ‘passief’ en ‘afzijdig’. Met treffende en soms grappige filmpjes werden een beeld van autisme geschetst waarbij de stelling “ken je iemand met autisme, dan ken je één iemand met autisme“ onderbouwd werd.

Universitair docent Bonny van Steensel aan de Universiteit van Amsterdam, vertelde over angst bij patiënten met ASS. Angst is een onderdeel van ASS en is progressief met de leeftijd. Patiënten met ASS leven altijd met een verhoogd angstniveau wat onder andere veroorzaakt wordt door onzekerheid en hypergevoeligheid voor prikkels.

De laatste sprekers van de ochtend, niet praktiserend tandarts gehandicaptenzorg Jan Elhorst en tandarts angstbegeleiding Caroline van Houtem, gingen in op het herkennen en omgaan met patiënten met ASS in de tandheelkundige praktijk. Specifieke factoren die bijdragen aan het ontwikkelen van behandelangst door patiënten met ASS zijn de atypische zintuiglijke waarneming, het omgaan met onzekerheid. Daarnaast spelen beperkt en herhalend gedrag, de behoefte aan voorspelbaarheid en het onvermogen om gevoelens te verwoorden een rol. Tevens werden een aantal vragenlijsten besproken die kunnen helpen bij het diagnosticeren van autisme en behandelangst.

Na de middag werden in verdiepingssessies specifieke handvatten voor het omgaan met patiënten met ASS in de tandartsstoel aangereikt. Exemplarisch daarbij was een filmpje van Henk Algra en Anja Klein over het belang van basisrust en de mogelijkheid bieden om bijvoorbeeld secondenlang de aangeboden ervaring of prikkel van de blazende meerfunctiespuit te verwerken.

Het congres gaf een goed inzicht in de problematiek van ASS en praktische tips om in de algemene praktijk toe te passen. Ook toepasbaar bij patiënten zonder ASS.

(dr. Vincent Zijnge, redacteur)