De directe partiële gebitsprothese

Column

Afgelopen weken heb ik een nieuw fenomeen leren kennen. Nieuw en schokkend voor mij, maar misschien is het juist wel een heel oud fenomeen. De directe partiële gebitsprothese.

Een Senegalese jongeman komt binnen voor zijn eerste afspraak. Ik vraag of hij problemen heeft in zijn mond waar hij hulp voor nodig heeft. Hij is even stil en zegt dan: “Ik heb een probleem. Zo’n 3 maanden geleden heb ik nieuwe tanden gekregen, alleen ze zitten vast en ik krijg ze er niet meer uit”.  Ik kijk in de mond en zie dat er met kunsttanden en acryl een partiële gebitsprothese in de bovenkaak is gemaakt, direct, zonder een afdruk en een gipsfase. Ik kan het zien aan de uitlopers van de tandvleeskleurige kunsthars in de sulci van de buurelementen. Ook aan de achterkant is te zien dat de acryl in verschillende fasen geboetseerd is. De ondertanden zijn in de nog zachte fase in de kunsthars gebeten voor een goede occlusie. Ook is te zien dat iets te grote gebitselementen zijwaarts in een van de diastemen zijn geschoven.

De gebitsprothese is gemaakt in een stad op meer dan 4 uur reizen van waar wij nu zitten. De jongen studeert en kan voorlopig niet terug naar de tandarts die het gemaakt heeft. Hij heeft op zich geen pijn, maar vind dat het steeds meer gaat stinken. Ik zie dat er in het gebit ook cariësactiviteit aanwezig is: goede bereikbaarheid met poetsen is dus heel erg gewenst.

Ook ik krijg de gebitsprothese niet zo uit de mond. Ik besluit dat ik met mijn boortjes voorzichtig zoveel mogelijk uitlopers en ondersnijdingen weg ga boren. Met behoorlijk wat kracht en wat angst om de gebitsprothese te breken, krijg ik deze uiteindelijk los. De jongen is superblij, de mondhygiënist maakt het gebit schoon en ik ga de gebitsprothese schoonmaken en bijwerken. Uiteindelijk krijg ik haar redelijk passend terug met nog net genoeg retentie.

Eerst denk ik nog dat dit een speciale uitzondering was en dat zo’n gebitsprothese niet veel voorkomt, maar 2 weken later loop ik tegen een exact vergelijkbare casus aan: een jongen die 2 frontelementen mist en een kleine directe gebitsprothese heeft die al maandenlang volledig vast zit in de kaak. Ook bij hem krijg ik met wat werk de gebitsprothese los en kan ik haar passend maken. Ik vraag aan deze jongen: “Hoeveel geld kostte deze prothese?” Hij zegt: “10.000 Cifa’s”. Omgerekend is dat slechts zo’n 15 euro.

Nog 2 voorbeelden van directe partiële gebitsprotheses uit de praktijk in Senegal.

Ik weet niet zo goed wat ik hiervan moet vinden. In eerste instantie gruwel ik van het idee dat mensen zo’n vast gedrocht in hun mond krijgen. Cariës en parodontitis hebben zo vrij spel. Het missen van frontelementen daarentegen is ook vreselijk. In Senegal leeft iets minder dan de helft van de mensen onder de armoedegrens. Als dit dan een manier is om snel en goedkoop iets te fabriceren dat de volle tandboog teruggeeft, is dat mooi. Ik vind het wat dat betreft ook creatief. Belangrijkste vereiste voor mij is wel dat de gebitsprothese minimaal in en uit kan zodat de mond schoongehouden kan worden.

Volgens historici waren de allereerste gebitsprothesen directe prothesen. Ik heb verhalen gehoord uit Egypte van gebitsprothesen gemaakt met tanden en gouddraad, direct in de mond. In het straatbeeld van Senegal zie ik dagelijks paard en wagens, handkarren met verkoopwaren, net als bij ons jaren geleden. Ik verwacht dat deze vervoersmiddelen over een tijdje vervangen worden door bestelbusjes. Als ik deze directe gebitsprothesen ook zie als een stap in de goede richting, dan heb ik alle hoop dat het goed komt.

Marijke Westerduin

(Beelden: Mercy Ships)

Marijke Westerduin, tandarts en vrijwilliger bij Mercy Ships, zal de komende periode elke maand een column schrijven voor het NTVT. Marijke is in 2007 afgestudeerd als tandarts aan het Radboudumc. Daarna heeft zij als tandarts in de algemene praktijk en in een kindertandheelkundige kliniek gewerkt. Daarnaast heeft Marijke ook 7 jaar als docent gewerkt aan de opleiding tandheelkunde van het Radboudumc. In het verleden heeft ze, via Mercy Ships, 7 maanden als tandarts gewerkt in Togo en kortstondig in Zambia en Guinee. Momenteel is ze voor een periode van 2 jaar aan het werk als Lead Dentist in West-Afrika, vanaf een ziekenhuisschip van Mercy Ships. Marijke zal daar werken aan haar droom: de toegang tot mondzorg in West-Afrika verbeteren. Dit doet ze ook door middel van haar stichting: Stichting Improve. Ze neemt jullie de komende maanden graag mee in wat zij meemaakt en wat haar gedachten daarbij zijn.
Op 16 mei 2022 verscheen een podcast over 'Mondzorg over grenzen' waarbij Marijke te gast was.

Naar alle columns