De eerste 1000 dagen: cruciaal voor de ontwikkeling van het kind!

Congresnieuws

Op het NVvK najaarscongres op vrijdag 3 november 2023 stonden de eerste 1000 dagen van een kind als goede start voor de rest van het leven centraal. Deze 1000 dagen gaan over de 270 dagen van de zwangerschap en daarna de tweemaal 365 dagen van de eerste 2 levensjaren. Orthopedagoog-generalist en docent Saskia van der Hijden startte de dag met een lezing over het onderwerp hechting: het intieme fysieke en emotionele contact tussen een ouder/verzorger en kind. Een goede hechting biedt een kind bescherming en geeft de basis om de wereld te verkennen. Een veilige gehechtheid wordt gezien als basisvoorwaarde voor een gezonde ontwikkeling. Hierbij is het belangrijk dat een ouder (of andere opvoerder) continuïteit in de aanwezigheid laat zien, zich goed weet te verplaatsen in het kind (waarom doet hij/zij iets op een bepaalde manier? Waar komt een reactie vandaan?) en hier ook voldoende sensitief op reageert. Risicofactoren rondom dit hechtingsproces zijn onder andere ingrijpende levensgebeurtenissen in de kindertijd, problematiek bij de ouders en ontwikkelingsproblemen bij het kind. Hierdoor kan een onvoldoende goede hechtingsrelatie tot stand komen met in sommige gevallen emotionele en gedragsproblemen tot gevolg. Gelukkig is preventie en behandeling mogelijk. Dit benadrukt het belang van het herkennen van eventuele hechtingsproblematiek in een vroeg stadium, zodat een behandeling ingezet kan worden voor zowel het kind als de ouders/verzorgers.

Moderator Clarissa Bonifácio leidt congresdag NVvK in goede banen. (Foto: Monique Dijkman)

Bij de tweede lezing over syndroomherkenning in de tandheelkunde namen klinisch genetici uit het UMC Utrecht, dr. Guus Lachmeijer en dr. Marie-José van den Boogaard, het publiek mee in de klinische genetica. De sprekers begonnen met een korte opfrisser over de ontwikkeling van het hoofd-halsgebied van een foetus en een uitleg over de verschillende prenatale screeningsmethodes die er in Nederland zijn en eventuele diagnostiek die hierop volgt. Met deze basiskennis weer up-to-date werden allerlei meer- en mindervoorkomende aanlegstoornissen van het gelaat en het gebit uitgelicht die in de mondzorgpraktijk al vanaf jonge leeftijd bij patiënten kunnen worden herkend.

Na de lunch ging de lezing van voedingswetenschapper en epidemioloog dr. Coosje Dijkstra toepasselijk over voeding en dan specifiek over de voedingsomgeving tijdens de eerste 1000 dagen van een kind. Zij richt zich in haar onderzoek op het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen met een focus op de voedselomgeving. Hierbij zet zij een systeembenadering centraal, want gezondheid is niet vooral een individuele verantwoordelijkheid en interventies zijn stroomopwaarts nodig. Voor het voetlicht kwamen meerdere innovatieve onderzoeksprojecten die proberen de uitgangspunten van het systeemdenken te vertalen in beleid en interventies binnen de preventieve gezondheid. Helaas blijkt er niet 1 ultieme oplossing voor een gezonde groeiontwikkeling, dus is er een multidisciplinaire aanpak nodig die zich op verschillende, deels al bestaande, interventies richt.

Arts-epidemioloog Sophie Blaauwendraad sprak hierna over de invloed van de preconceptieperiode en vroege zwangerschap op de geboorte-uitkomsten en de gezondheid van het kind. Hierbij gebruikte ze onder andere de resultaten van Generation R; het grote geboortecohort onder moeders en kinderen in Rotterdam. Aan de hand van deze resultaten werden verschillende risicofactoren geïdentificeerd vanaf de vroegste start van een kind die een verhoogd risico geven op geboortecomplicaties en ziekten later in het leven. Denk bijvoorbeeld aan blootstelling aan hormoonverstorende stoffen zoals bisfenolen en ftalaten uit plastics. En bisfenolen zitten ook in de composietrestauraties! De onderzoeksresultaten op dit gebied zijn voor de toekomst goed om in de gaten te houden, gezien de binding van deze stoffen aan hormoonreceptoren van de oestrogenen en androgenen. Mogelijk iets om in de tandheelkunde rekening mee te houden.

Prof. dr. Egija Zaura besprak als laatste spreker van de dag het microbioom (alle micro-organismen en hun genen in en op ons lichaam) van een kind tijdens de eerste 1000 dagen. De mens heeft een symbiotische relatie met zijn microbioom en de samenstelling van zijn microbioom door een samenspel van onder andere genetische, immunologische, culturele, economische, gedrags- en omgevingsfactoren. Onderzoeksresultaten laten zien dat de samenstelling van het microbioom van onder andere de darmen een enorm effect heeft op de algemene gezondheid. Dit microbioom ontwikkelt zich al op jonge leeftijd; in de placenta worden al micro-organismen gevonden. En de manier waarop een kind geboren wordt, welke voeding de baby krijgt (borstvoeding of flesvoeding) en allerlei andere keuzes en omstandigheden hebben invloed op de samenstelling van het microbioom van een kind en heeft grote effecten op (de ontwikkeling van) het immuunsysteem en het metabole systeem van een kind. Als er een disbalans (dysbiose) ontstaat, bijvoorbeeld door het gebruik van antibiotica, kan dit significante gevolgen hebben voor de mond en de algehele gezondheid.

Tijdens dit najaarscongres werd ook de negende NVvK-elmex® scriptieprijs  uitgereikt. De eerste prijs ging naar  Daphne Spang (ACTA), de tweede naar  Danielle Vreeken (ACTA) en Nicole Heins (UMCG) ontving de derde prijs. (Foto: Monique Kooijmans)

De diverse groep sprekers van deze interessante dag liet zien dat elk vanuit hun eigen expertise konden onderbouwen dat bij de vroegste ontwikkeling van het kind de ouders en de daarbij aanwezige omstandigheden bepalend zijn voor het leggen voor een goede basis. De moderator van de dag, dr. Clarissa Bonifácio, sprak de wens uit dat we als mondzorgverleners een bijdrage leveren aan een betere maatschappij en hierbij breder dan de mond en de mondgezondheid kijken door met elkaar samen te werken.

dr. Catherine M.C. Volgenant, redacteur

Naar alle nieuwsberichten

Dit bericht delen op sociale media? Klik op de deelknop links in beeld en kies uit Facebook, Twitter of Linkedin.