Deze keuzes maak ik liever niet

Column

Er is een behandeloptie die in Nederland prima is, maar die hier in onze scheepskliniek in Freetown onmogelijk is: het zogenoemde ‘onder controle houden’ van een gebitselement. Veel van de behandelkeuzes die wij maken in een goed verzorgd land als Nederland zijn gebaseerd op het feit dat mensen regelmatig weer terugkomen bij de tandarts. Of in ieder geval bij last een tandarts zullen bezoeken.

Deze optie is er hier vaak niet. De patiënten die ik hier in Freetown zie wonen regelmatig op uren reizen van de hoofdstad en zijn nog nooit bij een tandarts geweest. Als ze na hun verblijf in ons ziekenhuis weer thuis zijn, is de kans groot dat ze ook nooit meer een tandarts zullen bezoeken. Dit vanwege de reisafstand, de kosten en omdat de samenleving het niet gewend is om te doen.

Wat betekent dat voor de keuze behoudend of invasief behandelen? Een endodontische behandeling of extractie? Die restauratie wel of niet beginnen in dat gebitselement met beginnende pulpitisklachten?

Zo ook vandaag. Ik maakte met pijn in mijn hart de moeilijke keuze om een belangrijk gebitselement te verwijderen. Een meisje van 14 jaar bezocht onze kliniek, net nadat ze voldoende was aangesterkt na het verwijderen van een enorme goedaardige tumor in haar maxilla. Deze tumor was zo groot dat alle gebitselementen in het eerste kwadrant en zelfs de bodem van de oogkas betrokken waren. Daardoor stonden haar ogen niet meer symmetrisch in het gelaat. Vanwege de esthetiek wilde de mka-chirurg kijken of gebitselement 11 misschien nog behouden kon worden. Hij vertelde dat als de midlijn behouden blijft dat dit een groot positief effect heeft op de uiteindelijke esthetiek. Door de groei van de tumor was het gebitselement al uit occlusie ‘gedrukt’ en de mka-chirurg voorspelde al voor de operatie waarin de tumor werd verwijderd, dat hij waarschijnlijk materiaal distaal en apicaal van het gebitselement zou moeten weghalen.

Hier doe ik de percussietest op de frontelementen.

Vandaag zag ik het meisje en ik zie een gebitselement dat er niet goed aan toe is: een gezwollen gingiva, pusafvloed, avitaliteit, mobiliteit, weinig bot mesiaal en rondom de apex. Mijn dilemma: ga ik het gebitselement spalken en een endo starten of zal ik het eruit halen? Verminderde esthetiek of een gebitselement dat eventueel mobiel blijft of weer gaat ontsteken in een omgeving zonder goede zorg?

Zo zie ik nog veel meer casusssen: bijvoorbeeld een jongen die sinds zijn zesde jaar al een aantal jaar met  osteomyelitis heeft ‘rondgelopen’ en daardoor naast meerdere littekens van extraorale fistels, onderontwikkeld bot (pockets) en onderontwikkelde gebitselementen (zeer korte radices) heeft. Ga ik ingrijpend behandelen met extracties van de meest aangedane gebitselementen? Of behoudend: met tandsteenverwijdering en het ‘onder controle houden’? Maar als hij na tandsteenverwijdering geen tandarts meer ziet, hoe zal het aflopen als deze pockets meer gaan ontsteken?  Kan en mag ik dit soort besluiten nemen? Of is het juist mijn plicht om rigoureuze keuzes te maken, tegen mijn Nederlandse, behoudende inslag in?

Door dit met collega’s te bespreken, er rustig alleen in mijn kantoor goed over na te denken en het ook met de patiënt en eventueel ouder te bespreken, kom ik uiteindelijk tot een keuze. De nieuwe Afrikaanse collega (zie vorige column) helpt me meer te begrijpen van het perspectief en het toekomstplaatje van de mensen hier.

Maar o, wat mis ik dan toch het hebben van tijd! De tijd om de patiënt te laten wennen aan het idee van de ‘slechte prognose’ en de tijd om te kijken hoe het lichaam reageert.

Het liefst had ik een hele duidelijke glazen bol. Dat ik nu al kan weten hoe het in de toekomst gaat lopen. Nu moet ik het doen met een klein stukje informatie: een momentopname. Wat kijk ik ernaar uit om in Nederland te werken en het een en ander ‘onder controle’ te kunnen houden!

Marijke Westerduin

(Beeld: Mercy Ships)

Marijke Westerduin, tandarts en vrijwilliger bij Mercy Ships, schrijft elke maand een column voor het NTVT. Marijke is in 2007 afgestudeerd als tandarts aan het Radboudumc. Daarna heeft zij als tandarts in de algemene praktijk en in een kindertandheelkundige kliniek gewerkt. Marijke heeft 7 jaar als docent gewerkt aan de opleiding tandheelkunde van het Radboudumc. In het verleden heeft ze ook korte periodes gewerkt als tandarts in Togo, Zambia en Guinee. Momenteel is ze voor het derde jaar aan het werk als Lead Dentist in West-Afrika, vanaf een ziekenhuisschip van Mercy Ships. Marijke zal daar werken aan haar droom: de toegang tot mondzorg in West-Afrika verbeteren. Dit doet ze ook door middel van haar stichting: Stichting Improve. Ze neemt jullie in haar columns mee in wat zij meemaakt en wat haar gedachten daarbij zijn.

Naar alle columns