Diagnostiek van monddroogte

Onder de loep! Zainab Assy

Tandarts Zainab Assy is promovenda aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam en doet sinds januari 2019 onderzoek bij de sectie Orale Biochemie. Promotoren van haar onderzoek zijn prof. dr. F.J. Bikker en dr. H.S. Brand. In de oktobereditie met het thema ‘Speeksel & Mondgezondheid’ verschijnt een artikel van Assy over haar onderzoek naar monddroogteklachten onder tandheelkundestudenten. De redactie van het Nederlands Tijdschrift Voor Tandheelkunde stelde 8 vragen over het onderzoek.

Wat onderzoek je?
Mijn promotieonderzoek gaat over diagnostiek van drogemondklachten. We willen diagnostische methoden ontwikkelen die toepasbaar zijn in de algemene praktijk. Daarnaast willen we (nieuwe) diagnostische methoden samenvoegen tot 1 gebruiksvriendelijke diagnostische tool voor tandartsen.

Wat is je drijfveer om onderzoek te doen?
Door toenemende vergrijzing enerzijds en de verbetering van de behandeling van chronische ziekten anderzijds zal het aantal patiënten met polyfarmacie vermeerderen. Een droge mond is de meest voorkomende orale bijwerking van polyfarmacie, vooral door xerogene medicamenten. De diagnostiek en meting van drogemondklachten vindt in de algemene tandartspraktijk nauwelijks plaats. Dit leidt tot vertraging in de diagnose en onvolledige of ondoelmatige hulpverlening. Daarom is er behoefte aan toegankelijke en moderne technieken voor de diagnostiek van een droge mond in de dagelijkse praktijk.

Waarom is juist dit onderwerp interessant om te onderzoeken?
Speeksel is van essentieel belang voor de gezondheid van de harde en zachte weefsels in de mond. Deze beschermende werking wordt vaak pas duidelijk als de speekselproductie is geremd of stilgevallen, bijvoorbeeld door medicatie, radiotherapie in het hoofd-halsgebied of bij patiënten met het syndroom van Sjögren.

Door het wegvallen van de beschermende werking van speeksel wordt het gebit aangetast door cariës en is het gevoeliger voor erosie. Ook de zachte weefsels worden kwetsbaar voor infecties en ontstekingen. Daarnaast ondervinden veel patiënten met een speekseltekort chronische monddroogte en een gevoel van dorst, waardoor processen als eten, slikken en praten niet meer vanzelfsprekend verlopen. Kortom, speeksel is van cruciaal belang voor de kwaliteit van leven in het algemeen en voor de mondgezondheid in het bijzonder. Daarom is het belangrijk om bij monddroogte vroegtijdig de juiste diagnose te stellen zodat een optimale behandeling kan worden gekozen.

Wat zijn de belangrijkste hypothesen en onderzoeksvragen?
Het einddoel van dit promotieonderzoek is de ontwikkeling van een diagnostisch instrument voor mondzorgverleners waarmee zij, aan de hand van het bepalen van het mondoppervlak, lokale variaties in monddroogte en speekselsamenstelling, een drogemondklacht kunnen diagnosticeren en een behandeling kunnen vaststellen.

Foto: Yvonne Compier©

Hoe is het onderzoek opgezet?
Voor de ontwikkeling van zo’n instrument is het promotieonderzoek verdeeld in 3 deelonderzoeken. Deze hebben zowel een objectief als subjectief karakter. Het eerste deelonderzoek richt zich op de bepaling van het intraorale oppervlak waarover het speeksel zich verspreidt. Dit is belangrijk om te weten omdat een groter mondoppervlak kan verklaren waarom patiënten met dezelfde speekselsecretie toch kunnen verschillen in monddroogtegevoel.

In een tweede deel van het onderzoek wordt een nieuwe xerostomievragenlijst ontwikkeld, waarmee onderscheid gemaakt kan worden tussen het monddroogtegevoel van verschillende intraorale gebieden.

In het derde deelonderzoek wordt de variatie in de dikte en samenstelling van de speekselfilm op verschillende intraorale locaties onderzocht. Dit wordt in verband gebracht met de antwoorden op de nieuwe vragenlijst. Hiermee kunnen we de objectieve speekselfilmdikte en speekselsamenstelling vergelijken met de drogemondervaring in deze intraorale gebieden.

Tot slot willen we deze nieuwe diagnostische methoden samenvoegen met reeds bestaande onderzoektechnieken tot 1 overzichtelijk digitale tool voor in de praktijk.

Wat is tot nu toe het grootste probleem waar je tegenaan bent gelopen?
Er bleek nog geen softwareprogramma te zijn om het mondoppervlak uit te rekenen op basis van gemaakte CBCT-scans. Met hulp van de heer C. Klop van het AmsterdamUMC, die veel kennis heeft van technische geneeskunde, werd uiteindelijk een reproduceerbare softwarematige aanpak voor het berekenen van het mondoppervlak met de gemaakte CBCT-scans ontwikkeld.

Op welke onderzoeksresultaten hoop je?
We hopen een digitale tool te ontwikkelen die ervoor kan zorgen dat algemeen-practici gemakkelijk en effectief patiënten met drogemondklachten kunnen diagnosticeren en behandelen. Patiënten kunnen dan sneller worden geholpen en hoeven niet verwezen te worden. Daarnaast adviseert de tool patiënten over mogelijke remedies.

Wat levert dit onderzoek voor de tandheelkunde, de patiënt of de mondzorgverlener op?
Een praktische diagnose van drogemondklachten zal leiden tot een snellere vertaling van klacht tot remedie en kan bijdragen aan het verminderen van orale en niet-orale klachten, variërend van cariës tot slikproblematiek. Een verbeterde diagnostiek heeft dus grote implicaties voor de kwaliteit van leven in het algemeen en de gezondheid van de mond en het gebit in het bijzonder.

NTVT ONDERZOEKSBEURS


Het onderzoek van Zainab Assy is mede mogelijk gemaakt dankzij de NTVT onderzoeksbeurs vanuit de Stichting Bevordering Tandheelkundige Kennis.