DNA-schade door CBCT-scans?

Conebeamcomputertomografie (CBCT) wordt steeds vaker toegepast binnen de tandheelkunde. In het promotieonderzoek van Niels Belmans aan de Universiteit Hasselt werd geconcludeerd dat CBCT niet zorgt voor waarneembare DNA-schade bij patiënten.

Het doel van het promotieonderzoek was te onderzoeken of blootstelling aan de stralingsdoses van een CBCT-scan schade aan het DNA en oxidatieve stress (een beschadiging aan gezonde weefsels en cellen) veroorzaakt. Aan het onderzoek namen zowel kinderen als volwassenen deel om leeftijdsafhankelijke verschillen op te sporen. Bij 50 deelnemers werden een half uur voor, een half uur na en 24 uur na de CBCT-scan speeksel en epitheelcellen afgenomen om DNA-schade te bekijken en oxidatieve stress te bepalen.

Volgens de onderzoeker kon geen schade worden vastgesteld. “We vonden geen toename van dubbelstrengsbreuken in de epitheelcellen en kunnen dan ook concluderen dat DNA-schade en het daaraan gelinkte risico op kanker heel laag is bij CBCT-scans,” aldus Belmans. Volgens tandarts en stralingsdeskundige dr. Erwin Berkhout, hoofd sectie Orale Radiologie aan het ACTA, is dit niet conform de geldende modellen van de International Commission on Radiological Protection (ICRP): “De ICRP gaat uit van een lineaire dosis-effectrelatie, het LNT-model, met een risicokans van 5% per Sievert Effectieve Dosis op het ontwikkelen van een maligne tumor. Voor kinderen vermeldt het ICRP risicomodel een hoger risico, namelijk tot 15% per Sievert.”

Recente publicaties (2013, Australië; 2018, Finland) van grootschalige onderzoeken laten zien dat mensen die in hun kinderjaren, tijdens CT-scans, relatief lage stralingsdoses hebben ontvangen, een verhoogde kankerincidentie hebben. Iets dat het LNT-model onderschrijft. En daar zit het verschil volgens Berkhout: “In plaats van het volgen van grote cohorten over een langere tijd, keken Belmans en zijn collega’s naar directe schade op celniveau. Ook zijn er nog andere soorten schades, zoals enkelstrengsbreuken of puntmutaties.” De onderzoekers keken ook naar oxidatieve stress veroorzaakt door de CBCT-scan. Belmans licht toe: “Hier vonden we wel dat een CBCT-scan meer oxidatieve schade toebrengt bij kinderen dan bij volwassenen. We zagen ook dat het antioxidantsysteem actiever werd bij kinderen dan bij volwassenen. Waarschijnlijk gebeurt dit omdat het lichaam de oxidatieve schade wil tegengaan”. Wat de uiteindelijke consequenties hiervan exact zijn, zal nader onderzoek uitwijzen.

Een leidraad voor een verantwoorde en effectieve uitvoering van röntgendiagnostiek in de tandheelkunde is te vinden in de praktijkrichtlijn 'Tandheelkundige radiologie', opgesteld door het KNMT.

 (Bron: Universiteit van Hasselt, september 2019)