Essentiële oliën als aanvulling op dagelijkse mondhygiëne

Promotie M.P.C. van Leeuwen

Het spoelen met een combinatie van waterstofperoxide en chloorhexidine gedurende 3 weken geeft vermindering van tandplaque en tandvleesontsteking. Daarnaast lijkt het spoelen met essentiële oliën in een vaste formule een effectief alternatief voor chloorhexidine om tandvleesontsteking tegen te gaan. Deze conclusies trok Martijn van Leeuwen uit zijn promotieonderzoek, waarin hij diverse aspecten van de dagelijkse mondverzorging en in welke mate deze kunnen bijdragen aan het verminderen van tandplaque en tandvleesontsteking evalueerde.

Allereerst bleek uit de analyses dat voor het vervangen van een tandenborstel de mate van borstelslijtage van groter belang is dan de geadviseerde gebruiksduur van de borstel. De mate van slijtage varieerde tussen de deelnemers, maar was per deelnemers wel vrij consistent. Deelnemers met ernstige borstelslijtage lieten ook hogere plaquescores zien bij het inleveren van de borstel.

Daarnaast geeft het spoelen met een combinatie van waterstofperoxide en chloorhexidine gedurende 3 weken een vermindering van tandplaque en tandvleesontsteking, dit in tegenstelling tot een eenmalige mondhygiëne-instructie of een enkele professionele gebitsreiniging. Vier maanden na het stoppen van het spoelen was bij alle deelnemers de hoeveelheid plaque en de mate van tandvleesontsteking weer op het niveau van het begin van het onderzoek.

Het gebruik van chloorhexidine heeft ook nadelen bij gebruik op lange termijn, waaronder smaakverandering en bruine/zwarte verkleuring van de gebitselementen en slijmvliezen. Daarom heeft Van Leeuwen door middel van een systematisch literatuuronderzoek gekeken naar spoelmiddelen met essentiële oliën die opgelost zijn in alcohol (bijvoorbeeld Listerine) en minder bijwerkingen hebben. Hieruit bleek dat chloorhexidine significant effectiever was dan Listerine in het tegengaan van plaqueaccumulatie. De mate van tandvleesontstekingen verschilde echter niet tussen beide in lange-termijnonderzoeken.

Gesuggereerd wordt dat niet alleen essentiële oliën, maar ook alcohol als oplosmiddel bijdraagt aan het positieve effect van het spoelmiddel. Een spoelmiddel met louter alcohol draagt niet bij aan de reductie van plaque en tandvleesontsteking. Wanneer men geen mondspoelmiddel met alcohol wil gebruiken, vanwege verschillende redenen, dan vermindert het tweemaal daags spoelen met een 0,07% cetylpyridiniumchloridemondspoeling de plaque-accumulatie. Voor tandvleesontsteking werd echter geen verschil gevonden.

Op 22 april 2020 promoveerde Martijn P.C. van Leeuwen online aan de Universiteit van Amsterdam op zijn proefschrift ‘Prevention and therapy of gingivitis. Toothbrush and mouthwash’. Promotoren waren prof. dr. G.A. van der Weijden en dr. D.E. Slot.