Geen communicatie is ook communicatie

Column

Een groet bij binnenkomst en een groet bij vertrek. Dat zijn de enige 2 geluiden die de patiënten maken bij de tandarts waarbij ik vandaag meekijk. De tandarts zelf zegt iets vaker wat, maar dat blijft ook beperkt tot 3 woorden, namelijk: "spugen alstublieft" en na de behandeling: "klaar".

De Senegalese tandarts waar ik meeloop heeft een vriendelijke uitstraling en werkt hard om zijn patiënten goed te helpen. De behandelingen zijn eenvoudig en veel woorden worden er dus niet uitgewisseld. De patiënt komt binnen met een briefje met het te behandelen gebitselement erop en vertrekt met een briefje met daarop het bedrag dat hij moet betalen. Verder wordt er gewoon… tja… in de mond gewerkt.

Goede communicatie is een essentiële kwaliteit van een tandarts, leerde ik tijdens mijn opleiding. Ik was blij toen ik dat hoorde: daar ben ik relatief goed in, dus voor mij was dit ‘kat in ‘t bakkie’. Heerlijk: met elke patiënt een praatje maken, precies vertellen wat ik ga doen, motiverende gesprekken voeren om het gedrag van de patiënt positief te beïnvloeden. Een prachtig onderdeel van ons vak!

Vandaag zag ik het tegenovergestelde van wat ik gewend ben. Hoe kan het dat iedereen zich hier zo anders gedraagt dan de patiënten en mondzorgverleners die ik thuis tegenkom? Wat zou de tandarts denken? Wat zouden de patiënten vinden van hun behandeling? Ik kan het er niet vanaf lezen. Is het gedrag van mensen uit andere culturen dan toch zo verschillend?

Maar dan komt de uitzondering op de regel: aan het eind van de dag is er een patiënt die wél praat. De oudere man doet uitgebreid zijn verhaal. Hij heeft een gouden kroon op zijn voortand, al 30 jaar! Ook heeft hij een plaatje van kunsthars, maar hij wist niet dat hij deze ook uit kon doen. Hij heeft er na een jaar dragen pijn aan gekregen. Nu gaat ook de tandarts op zijn praatstoel zitten. Hij legt uit hoe de patiënt zijn gebitsprothese moet reinigen. Als het consult klaar is gaat de man rechtop zitten en begint opnieuw met het verhaal over zijn gouden kroon van 30 jaar geleden.  

En dan zie ik plotseling toch een herkenbare situatie: de patiënt die klaar is, de deur uit moet en dat zelf niet door heeft. De assistent en tandarts kijken elkaar even aan. Vervolgens gaat de assistent bij de deur staan en houdt deze open, terwijl de tandarts met zijn lichaamshouding probeert te laten zien dat het gespreksmoment toch echt voorbij is.

Glimlachend denk ik terug aan de patiënten in Nederland en bedenk ik me dat we allemaal mensen zijn en misschien toch niet zo heel veel van elkaar verschillen.

(Beeld: Marijke Westerduin)

Marijke Westerduin, tandarts en vrijwilliger bij Mercy Ships, zal de komende periode elke maand een column schrijven voor het NTVT. Marijke is in 2007 afgestudeerd als tandarts aan het Radboudumc. Daarna heeft zij als tandarts in de algemene praktijk en in een kindertandheelkundige kliniek gewerkt. Daarnaast heeft Marijke ook 7 jaar als docent gewerkt aan de opleiding tandheelkunde van het Radboudumc. In het verleden heeft ze, via Mercy Ships, 7 maanden als tandarts gewerkt in Togo en kortstondig in Zambia en Guinee. Momenteel is ze voor een periode van 2 jaar aan het werk als Lead Dentist in West-Afrika, vanaf een ziekenhuisschip van Mercy Ships. Marijke zal daar werken aan haar droom: de toegang tot mondzorg in West-Afrika verbeteren. Dit doet ze ook door middel van haar stichting: Stichting Improve. Ze neemt jullie de komende maanden graag mee in wat zij meemaakt en wat haar gedachten daarbij zijn.
Op 16 mei 2022 verscheen een podcast over 'Mondzorg over grenzen' waarbij Marijke te gast was.

Naar alle columns