Geen verband publicatiedruk en wetenschappelijk wangedrag

Het wijdverbreide idee dat publicatiedruk de motor achter wetenschappelijk wangedrag is, werd grotendeels ontkracht: productieve onderzoekers, en onderzoekers die in landen werken waar de druk hoog lijkt te zijn, produceren minder artikelen die moeten worden ingetrokken.

Dit concluderen Daniele Fanelli, Rodrigo Costas en Vincent Larivière na een analyse van 611 in 2010 en 2011 ingetrokken en 2.226 gecorrigeerde artikelen, afgezet tegen een controlegroep van in dezelfde tijdschriften en periode gepubliceerde artikelen. Van alle auteurs verzamelden zij bibliografische en biografische informatie (PLoS One 2015; 10: e0127556).

De resultaten, die volgens de onderzoekers ‘robuust’ zijn, laten zien dat wangedrag waarschijnlijker is in landen waar geen integriteitsbeleid is, waar publicaties financieel gewin brengen en waar weinig onderlinge kritiek is. Ook blijkt wangedrag vaker voor te komen aan het begin de wetenschappelijke loopbaan, maar het is niet zo dat mannen vaker de fout in gaan dan vrouwen.

De publicatiedruk (voor carrière of financiering) als verklarende factor is volgens de onderzoekers een ‘mythe’, waarschijnlijk in stand gehouden door een aantal extreme fraudegevallen van extreem veel publicerende auteurs – en deze auteurs waren over het algemeen ook mannen.

Verlaging van de publicatiedruk zoals nu vaak voorgestaan zal dus, volgens de auteurs, geen effect sorteren. Beter is het om beleid en structuren op te tuigen die beschuldigingen rond wetenschappelijk wangedrag beter kunnen behandelen, om transparantie en wederzijdse kritiek te bevorderen, en om jonge onderzoekers goed te trainen en te begeleiden.

(Bron: Ned Tijdschr Geneeskd, 13 juli 2015)