Gevoelige tandhalzen – het laat je niet koud!

Onder deze aansprekende titel organiseerde het Ivoren Kruis op 17 -november 2012 haar jaarlijkse wetenschappelijke congres. De moderator van het programma van deze dag, Schelte Fokkema, definieerde bij de opening tandhalsgevoeligheid als volgt: “Tandhalsgevoeligheid of ook wel dentinegevoeligheid wordt gekarakteriseerd door een korte hevige pijn in reactie op thermische, chemische, mechanische of osmotische stimuli en is niet toe te schrijven aan een andere dentinepathologie”. Veel volwassenen, en vooral einddertigers, hebben te kampen met dit probleem. Soms zijn de klachten zo ernstig dat er emotionele veranderingen en zelfs verstoringen in iemands gedrag door kunnen optreden. Belangrijkste reden voor de tandhalsgevoeligheid is geëxposeerd dentine ter hoogte van de halzen door gingivarecessie. Patiëntgebonden factoren zijn onder meer te fanatiek tandenpoetsen en iatrogene schade. Erosie door te veel consumeren van zure dranken kan vervolgens de klachten verergeren. De vestibulaire zijden in de premolaar- en cuspidaatregio zijn het kwetsbaarst. Het is daarom goed nog eens de richtlijnen voor tandenpoetsen van het Ivoren Kruis aan te halen: begin bij het tandenpoetsen eerst aan de binnenzijde en daarna pas aan de buitenzijde.

Dat niet iedereen met geëxposeerde tandhalzen last heeft van gevoeligheid werd benadrukt door Cor van Loveren. Open dentinetubuli, waardoor er verbinding is tussen het mondmilieu en de zenuwvezels in de dentinetubuli, spelen bij tandhalsgevoeligheid een belangrijke rol. Waarom de ene persoon wel open dentinetubuli heeft en de andere niet is lastig te beantwoorden, maar voeding en de methode van tandenpoetsen hebben er zeker mee te maken. De oplossing van het probleem moet worden gezocht in het occluderen van de dentinetubuli. Verschillende tandpasta’s bevatten verschillende systemen om dit te bewerkstelligen. Een andere behandeloptie is het aanbrengen van kaliumnitraat, waardoor de prikkelgeleiding in de dentinetubuli vermindert. Ook zijn er tandpasta’s die kaliumnitraat bevatten en dit werkings-mechanisme bevorderen.

Luc Martens, de derde spreker op het congres, gaf aan een verdere toename van het probleem van gevoelige tandhalzen te verwachten door de vergrijzing van de populatie. Voor de mondzorgverlener is het van groot belang een adequate diagnose te stellen en een aangepaste behandelstrategie toe te passen, te beginnen met een specifieke anamnese om diverse andere mogelijke oorzaken uit te sluiten. De vraag naar dagelijkse voedingsgewoonten is daarin van het grootste belang. De behandeling van tandhalsgevoeligheid is enerzijds gericht op het gedrag van de patiënt en anderzijds op dat van de mondzorgverlener. Voor dit behandelingsproces heeft Martens een beslisboom opgesteld die als leidraad kan dienen, met als minimaal invasieve weg een applicatie van een dentinebonding of een lasertherapie waarbij de open tubuli dicht worden gesmolten. Als blijkt dat niets werkt, kan men verwijzen naar een pijnspecialist. (W.H. van Palenstein Helderman, redactiemedewerker)