Hoogleraar Stefan Listl over kwaliteit en veiligheid in de mondzorg

Wetende dat de beschikbaarheid van financiële middelen voor de gezondheidszorg niet onbeperkt is, wordt steeds vaker de vraag gesteld wat de meerwaarde is van veel innovaties in de gezondheidszorg en dringen consumenten en maatschappij steeds nadrukkelijk aan op transparantie over de kwaliteit en veiligheid van de gezondheidszorg. Dit geldt ook voor de mondzorg. Vanuit deze context stelde prof. dr. Stefan Listl, de nieuwe hoogleraar Kwaliteit en Veiligheid van Mondzorg aan de opleiding Tandheelkunde in Nijmegen, in zijn openbare les van 22 juni 2017 4 vragen centraal: Hoe kunnen wij kwaliteit en veiligheid van mondzorg meten? Hoe kunnen mondzorgverleners het ‘beste’ worden gehonoreerd?Hoe moeten wij kosten-efficiënte interventies voor een betere mondgezondheid prioriteren? Hoe kunnen wij sociaaleconomische verschillen in mondgezondheid en mondzorg verkleinen?

Er bestaan verschillende theoretische kaders die de kwaliteit van de gezondheid conceptualiseren maar het wordt een uitdaging deze conceptuele raamwerken te vertalen naar specifiek de mondzorg en gebruiksvriendelijk te maken voor de dagelijkse mondzorgpraktijk. Cruciaal zijn hierbij volgens Listl het bereiken van consensus tussen de verschillende mondzorgpartijen die conflicterende belangen kunnen hebben, het extraheren van de juiste (essentiële) data uit de beschikbare gegevens en deze data zo te visualiseren dat zij voor mondzorgverleners zichtbaar maken hoe het met de kwaliteit en de veiligheid van mondzorg is gesteld.

In het kader van de vraag over de ‘beste’ wijze van honorering was de verwijzing naar het citaat van Robinson (2001) aardig: “There are many mechanisms for paying physicians; some are good and some are bad. The three worst are fee-for-service, capitation and salary”. Maar is er een alternatief? Binnen de geneeskunde wordt meer en meer gesproken over ‘value-based-payment’ (VBP). Het idee hierachter is honorering van zorg te koppelen aan kwaliteitsindicatoren en zo goede zorg te bevorderen. Op dit moment is er volgens Listl een groot gebrek aan kwaliteitsindicatoren om de kwaliteit van de geleverde mondzorg vast te stellen. Het ontwikkelen van kwaliteits- en veiligheidsindicatoren en het nagaan van de haalbaarheid van het VBP-principe in de mondzorg ziet hij als een uitdaging voor de komende tijd.

In verband met de vraag welk type van interventies veelbelovend is om ‘value-for-money (waar voor je geld) ‒ en daarmee kwaliteit en veiligheid ‒ van mondzorg te verbeteren, stelt Listl eerst dat de tandheelkundige zorg en het tandheelkundig onderzoek zich traditioneel meer heeft gericht op (individuele) interventies aan de stoel en aan restauratieve zorg dan op collectieve preventie. Listl meent dat het nu tijd is om met vergelijkend ‘value-for-money’-onderzoek het effect van collectieve versus individuele preventie te achterhalen en te zoeken naar een goede mix van beide interventies.

Veel pogingen zijn ondernomen sociaaleconomische verschillen in de mondgezondheid te slechten, maar zij bestaan nog steeds, ook in Nederland. De vraag is waarom mensen niet naar de tandarts gaan en wat de onderliggende redenen zijn. Vaak noemen mensen uit de lagere sociale klassen redenen als ‘niet noodzakelijk’ en ‘niet gewend de tandarts te bezoeken’. Dit doet vermoeden dat beleid gericht op mondgezondheidbevorderende maatregelen (zoals acties gericht op het belang van regelmatig tandartsbezoek) gezondheidsverschillen tussen sociale klassen kan verkleinen. De mogelijkheden hiervoor wil Listl nader gaan bestuderen.

(prof. dr. Gert-Jan Truin, redacteur)