Marktordening in de gezondheidszorg is een complexe zoektocht

Vrije marktwerking is in de gezondheidszorg louter een theoretisch ideaalbeeld, want voor een goede ordening van markten in de gezondheidszorg is het belangrijk dat marktwerking en overheidsingrijpen hand in hand gaan, zo stelde prof. dr. Marco Varkevisser op 18 januari 2019 in zijn oratie over marktordening in de gezondheidszorg. Op zoek naar de juiste balans pleit hij onder andere voor strikte handhaving van de regels voor eerlijke concurrentie, meer ruimte voor zorgverzekeraars bij de vergoeding van niet-gecontracteerde zorg en het onder voorwaarden toestaan van winstuitkering door ziekenhuizen. Varkevisser is bijzonder hoogleraar Marktordening in de Gezondheidszorg bij Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM) vanwege het Erasmus Trustfonds. Voor het NTVT-themanummer over gezondheidseconomie – dat in juni van dit jaar verschijnt - schrijft de hoogleraar een artikel over de organisatie en financiering van de curatieve zorg in Nederland.

In Nederland en tal van andere landen wordt voor de afstemming van vraag en aanbod van zorg gebruikgemaakt van marktwerking om te komen tot betere zorg tegen de juiste prijs. De zorg is echter geen gewone markt. Marktwerking in de gezondheidszorg is dan ook geen wondermiddel tegen alle kwalen, aldus Varkevisser. Bij verkeerd gebruik brengt het zelfs serieuze risico’s met zich mee: “Soms is marktwerking het juiste medicijn en soms ook juist niet. Helaas is strakke regulering van de gezondheidszorg evenmin zonder problemen.”

Marktordening in de gezondheidszorg is volgens de hoogleraar ook verre van eenvoudig: “Er is sprake van een complexe zoektocht naar de juiste balans tussen marktwerking en overheidsingrijpen. Deze sluiten elkaar niet uit, maar dienen hand in hand te gaan.” In het Nederlandse zorgstelsel is daarom gekozen voor gereguleerde marktwerking.

In zijn oratie ging Varkevisser in op 3 actuele beleidsthema’s: toezicht op ziekenhuisfusies, beïnvloeding van keuzegedrag van verzekerden en faillissementen en winstuitkering. Zo wees hij erop dat de afgelopen 15 jaar de mededingingsautoriteit te makkelijk het licht op groen heeft gezet bij een flink aantal ziekenhuisfusie, waardoor misbruik van regionale machtsposities op de loer ligt. Varkevisser pleitte dan ook voor een effectief toezicht op eerlijke concurentie. Daarnaast benadrukte hij dat zorgverzekeraars het keuzegedrag van hun verzekerden moeten kunnen beïnvloeden. Bijvoorbeeld via een lagere vergoeding van niet-gecontracteerde zorg. Verzekeraars staan in de contractonderhandelingen met zorgaanbieders namelijk sterker wanneer zij hen in ruil voor gunstige contractvoorwaarden meer patiënten kunnen toezeggen.

Tot slot besprak hij dat zorgaanbieders in het geval van tekortschietende prestaties, verkeerde investeringen en/of mismanagement failliet moeten kunnen gaan. Om onnodige financiële problemen te voorkomen, is het volgens Varkevisser verstandig om het huidige verbod op winstuitkering voor ziekenhuizen onder de juiste voorwaarden los te laten.

(Bron: Erasmus Universiteit Rotterdam, 15 januari 2019)