Meer onderzoek met placebogroep nodig

Een placebo-onderzoek is zeer geschikt om de effectiviteit van een chirurgische ingreep te bewijzen, aldus Karolina Wartolowska et al van de University of Oxford. “Zonder goed opgezette placebo-gecontroleerde chirurgische trials blijven ineffectieve behandelingen mogelijk onbetwist.”

Technologische snufjes worden vaak in de chirurgische praktijk opgenomen zonder degelijke evaluatie, regelgevende instanties verplichten een dergelijke controle voor nieuwe chirurgische technieken ook niet. Chirurgie gaat bovendien waarschijnlijk samen met een placebo-effect, maar omdat veel artsen en ethici zich zorgen maken om patiënten in een chirurgische placebogroep is dit onderzoek schaars.

Wartolowska et al zochten tot november 2013 in Medline, Embase en Cochrane naar gerandomiseerd onderzoek dat een chirurgische ingreep vergeleek met zogenoemde ‘sham’operaties (schijnoperaties). Aanvankelijk vonden zij 2.969 unieke artikelen waarvan er 53 aan de inclusiecriteria voldeden. De meest voorkomende interventie was endoscopie (23), onderzoek naar invasieve procedures zoals laparotomie, thoracotomie en craniotomie kwam niet voor. Het aantal deelnemers was klein (mediaan 60; bereik: 10-298).

De auteurs van 39 onderzoeken (74%) rapporteerden een verbetering in de placebogroep, in de helft van het onderzoek verschilde chirurgie niet significant van sham-chirurgie. In 26 onderzoeken was opereren beter dan sham-opereren, maar door de bank genomen was het behandeleffect klein. Ernstige bijwerkingen kwamen minder vaak voor in de placebogroepen (18 vs. 22) en waren lang niet altijd gerelateerd aan de ingreep. Breed genomen waren de placebogroepen veiliger dan de operatiegroepen.

“Deze review laat zien dat placebotrials helder bewijs kunnen leveren tegen verder gebruik van de onderzochte operatietechnieken”, aldus de auteurs. Zij denken dat placebogecontroleerde chirurgisch onderzoek gerechtvaardigd is wanneer er sprake is van onenigheid in de medische wereld over de vraag of de ene behandeling beter is dan de andere, omdat er geen standaard behandeling bestaat of omdat de effectiviteit ervan in twijfel wordt getrokken.

(Bron: Ned Tijdschr Geneeskd, 17 juni 2014)