Mogelijk nieuw type antibiotica in de strijd

Promotie T. Sijbrandij

Van lactoferrine afgeleide peptiden, in het bijzonder de LFchimera, kunnen uitstekende aanknopingspunten zijn voor de ontwikkeling van (ondersteunende) therapieën tegen bacteriën die als biologische oorlogsmiddelen worden gebruikt. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Tjitske Sijbrandij aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA).

Wanneer er weinig tijd of gelegenheid is om een diagnose te stellen, wordt soms gekozen voor een breedspectrum antibiotica, want die werken op meerdere soorten bacteriën tegelijk. Nadeel hiervan is dat de bestaande antibiotica steeds minder goed werken door de toenemende resistentie. Sijbrandij onderzocht alternatieven voor de standaard antibiotica om deze in te kunnen zetten tegen biologische wapens. Ze gebruikte hiervoor verschillende experimentele benaderingen om peptide en peptideverbindingen te ontwikkelen die de aanhechting en groei van bacteriën kunnen remmen.

In het eerste hoofdstuk beschrijft Sijbrandij een techniek om een biomateriaal te ontwikkelen dat bacteriën afstoot zonder aggregatie van het materiaal. Deze techniek maakt het potentieel mogelijk een antimicrobiële coating te ontwikkelen op bijvoorbeeld gebitselementen.

In het laboratorium maakte Sijbrandij een werkzaam antimicrobieel peptide, bestaande uit 2 losse onderdelen van het koe-eiwit lactoferrine: LFchimeer. Van lactoferrine was al bekend dat het een bacteriedodende, fungicide en antivirale werking heeft, net als anti-tumorale, ontstekingsremmende en immuunregulerende eigenschappen. Het LF-chimeer-peptide werd getest op bacteriën die lijken op de bacteriën die gebruikt worden bij biologische oorlogsmiddelen, en op menselijke epitheelcellen. Het bleek dat het LFchimeer de bacteriën doodde en via de geïnfecteerde cellen hielp om het immuunsysteem te activeren. Meer onderzoek is nodig om de geschiktheid van de peptiden te bevestigen. In de toekomst kunnen de peptiden gebruikt worden als nieuw type antibiotica.

Op 18 november 2020 promoveerde Tjitske Sijbrandij aan de Vrije Universiteit Amsterdam op haar proefschrift ‘Development of peptide-based antimicrobial strategies against biological warfare agents’. Promotor was prof. dr. F.J. Bikker en copromotoren waren dr. A.J.M Ligtenberg en dr. J.G.M. Bolscher.