Nieuwe inzichten in speekselkliertumoren

Promotie M.H. Valstar

De meest voorkomende speekselkliertumor is het pleiomorf adenoom die zich soms ontwikkelt tot een maligne tumor. Epidemiologsch onderzoek van Mathijs Valstar toonde aan dat er duidelijke sekseverschillen zijn met een hogere incidentie bij vrouwen. Ook bleken vrouwen met speekselkliercarcinoom of een pleiomorf adenoom een licht verhoogd risico op het krijgen van borstkanker te hebben. Verder bleek dat de kans op recidief laag en maligne ontaarding zeer laag was. Uit landelijke follow-upgegevens van pleiomorfe adenomen bleek dat bij 3,1% van de patiënten een recidief optrad met maligne ontaarding in 0-7% van de gevallen. Wel nam bij elke operatie de kans op schade aan de nervus facialis toe en daarom vindt Valstar dat “enige flexibiliteit tot een afwachtend beleid“ goed te overwegen is. 

Dat een pleiomorf adenoom daadwerkelijk kan ontaarden en met welke genetische veranderingen dat gepaard gaat, is door Valstar voor het eerst vastgesteld. Hierdoor wordt het op termijn mogelijk om door een moleculaire analyse maligniteiten te herkennen. Met het ontwikkelen van een aan kankercellen bindend prostaat specifiek membraan antigeen (PSMA) en positronemissietomografie/computertomografie (PET/CT) als methode om grote en kleine speekselklieren te kwantificeren, ontstaan nieuwe mogelijkheden tot een individueel aangepaste radiotherapie bij hoofd-halskanker. Het bleek mogelijk om met PSMA PET/CT speekselklierschade na radiotherapie te kwantificeren. Verrassende bijvangst van dit onderzoek waren niet eerder opgemerkte bilaterale macroscopische speekselklierlocaties in de nasopharynx. Het ontdekken van nieuwe anatomische structuren in het menselijk lichaam leverde Valstar een storm aan media-aandacht en kritische commentaren van collega-wetenschappers op. In de NTVT DentTalk podcast ‘Ontdekking vierde (speeksel)klier’ hoor je alles over deze bijzondere ontdekking.

Op 22 november promoveerde Mathijs H. Valstar aan de Universiteit van Amsterdam op zijn proefschrift ‘New epidemiological and PSMA-expression based insights in salivary gland tumors’. Promotor was prof. dr. L.E. Smeele en prof. dr. A.J.M. Balm en copromotoren waren dr. W.V. Vogel en dr. M.L.F. van Velthuysen.

(beeld: M.H. Valstar)