NTVT Publicatieprijs 2020 voor dr. Maurits van Selms

Interview

De NTVT Publicatieprijs 2020 is toegekend aan dr. Maurits K.A. van Selms, eerste auteur van het artikel ‘Zingen gaat niet gepaard met kaakklachten' (Ned Tijdschr Tandheelkd 2020; 126: 255-261). De NTVT Publicatieprijs wordt in alle even jaren uitgereikt aan de eerste auteur van het best beoordeelde artikel uit de voorafgaande 2 jaargangen van het NTVT. De prijscommissie van de Stichting Bevordering Tandheelkundige Kennis heeft Van Selms als winnaar uitgekozen, na lezing van 53 in aanmerking komende publicaties in de jaargangen 2018 en 2019 van het tijdschrift. Het commentaar van de jury luidde: “De jury heeft voor het artikel gekozen vanwege de originele vraagstelling, het goed uitgevoerde onderzoek en de leesbaarheid van het artikel.” Naar aanleiding van het winnen van deze prijs spraken wij met Maurits van Selms, onderzoeker en universitair docent op het ACTA, sectie Orofaciale Pijn en Disfunctie.

Kunt u iets vertellen over de totstandkoming van het artikel.
Enkele uren nadat mijn overzichtsartikel over kaakklachten bij musici (Occup Med (Lond) 2017; 67: 336-343) was verschenen op PubMed, stuurde prof. Michiel Eijkman mij een e-mail. Michiel was toen waarnemend hoofdredacteur van het NTVT en vond mijn artikel erg aansprekend. Een Nederlandse vertaling van dat artikel leek hem wel wat. Na kort overleg met hem beloofde ik om met iets beters te komen. Zo’n overzichtsartikel bevat namelijk vaak grote tabellen die doorgaans niet erg interessant zijn voor de gemiddelde tandarts. Binnen de sectie Orofaciale Pijn en Disfunctie was kort daarvoor een meerjarige studie afgerond, waarin door meerdere ACTA-studenten vragenlijsten waren afgenomen onder bijna 1.500 musici. Op basis daarvan had ik net een Engelstalig artikel geschreven over kaakklachten bij zangers. Een bewerking hiervan zou zeer geschikt zijn voor het NTVT vonden wij. Aangezien het soms makkelijker is om een boodschap te verwoorden in je moerstaal dan in een vreemde taal, besloten wij om de tekst helemaal om te gooien. Ik heb namelijk vroeger jarenlang contrabas gespeeld en vaak met zangers opgetreden, waardoor ik mij goed kon inleven in het onderwerp. Daarnaast wilde ik de statistische aanpak iets veranderen door a priori het effect van confounding mee te nemen in de analyse.

In eerste instantie leek het zijn van een zanger wel geassocieerd met TMD-pijn. Waarom was de conclusie dan toch dat zangers niet vaker kaakklachten rapporteren dan niet-zangers?
Dit is inderdaad een prachtig voorbeeld van het belang om te corrigeren voor het potentiële effect van confounders. De groep zangers bestond namelijk uit veel meer vrouwen dan de controlegroep, een factor waarvan bekend is dat deze sterk is geassocieerd met de rapportage van TMD-pijn. Daarnaast lag de gemiddelde leeftijd van de zangers aanzienlijk lager, tevens een factor die kan worden aangemerkt als confounder. Nadat wij hadden gecorrigeerd voor de invloeden van leeftijd en geslacht was de aanvankelijke associatie bijna verdwenen, en die verdween in zijn geheel nadat ook werd gecorrigeerd voor de invloeden van de andere variabelen in het meervoudige regressiemodel.

Zangers rapporteren niet vaker TMD-pijn of kaakgewrichtsgeluiden dan niet-zangers. Wel waren diverse vormen van fysieke belasting in het onderzoek positief geassocieerd met de aanwezigheid van TMD onder musici.

 Waren deze resultaten naar verwachting?
Inderdaad, uit onze studie bleek dat musici meer TMD-pijn rapporteerden in het geval ze langer op dagelijkse basis hadden gemusiceerd, en vaker kaakgewrichtsgeluiden hadden naarmate ze meer jaren hun instrument bespeelden. Uit de bewegingsfysiologie is al lang bekend dat de duur van de dagelijkse werklast en de uitgevoerde fysieke werkbelasting risicofactoren zijn voor het ontstaan van klachten aan het bewegingsapparaat. Het grootste struikelblok in dit alles is natuurlijk dat fysieke belasting inherent is aan het beroep muzikant. Immers, musici moeten doorgaans iedere dag urenlang studeren om een muziekstuk goed in hun vingers te krijgen. Daarnaast wordt het gewenste niveau pas bereikt na jarenlang oefenen. Een tandarts kan daarom onmogelijk aan een muzikant met TMD-klachten het voor de hand liggende advies geven om het een tijdje rustiger aan te gaan doen. Wel kan worden gedacht aan educatie en verandering van het gedrag bij het musiceren om dergelijke musculoskelettale blessures te voorkomen. Hierbij kan men denken aan diverse aspecten, zoals het nemen van regelmatige pauzes om overmatige spierspanning (en dus klachten) te voorkomen, de ergonomie tijdens het spelen laten beoordelen door een deskundige ergonoom of het volgen van specifieke preventietrainingen (bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen). Tenslotte nog iets om misschien even over na te denken: professionele sporters doen altijd eerst een warming-up, muzikanten beginnen vaak zonder inspelen…

Het commentaar van de jury luidde:
De jury heeft voor het artikel gekozen vanwege de originele vraagstelling, het goed uitgevoerde onderzoek en de leesbaarheid van het artikel. Er werd aangenomen dat zingen een predisponerende factor zou zijn voor het ontwikkelen van kaakgewrichtsklachten, maar hiervoor bestaat eigenlijk geen bewijs. In totaal vulden 1.470 muzikanten uit 50 verschillende muziekensembles een vragenlijst in, van amateurs tot professionele muzikanten. In het onderzoek werd een groep van 306 zangers (experimentele groep) vergeleken met een groep van 209 musici die hun kaak niet belasten tijdens musiceren (controlegroep). In de groep zangers werd meer TMD-pijn gemeld, maar dat bleek na correctie voor leeftijd en geslacht niet significant te zijn. De groep zangers bleek namelijk, ten opzichte van de controlegroep, gemiddeld jonger en meer van het vrouwelijk geslacht te zijn. Wel kon worden gesteld dat de hoeveelheid TMD-klachten toeneemt met het aantal uren belasting per dag en ook met het aanwezig zijn van schadelijke mondgewoonten.