Onder de loep! Lieuwe Jurjen Melchers

Lieuwe Jurjen Melchers is promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen en startte in juni 2008 met zijn promotieonderzoek bij de afdeling Kaakchirurgie en de afdeling Pathologie van het Universitair Medisch Centrum. Promotoren van het onderzoek zijn prof. dr. J.L.N. Roodenburg en prof. dr. E. Schuuring. Copromotor is dr. J.E. van der Wal. Het onderzoek werd verricht naast de studie Tandheelkunde. De redactie van het Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde stelde 8 vragen over het onderzoek.

Wat onderzoek je?

Jaarlijks worden er in Nederland ongeveer 1.700 nieuwe mondholte- en orofarynxtumoren gediagnosticeerd. Om optimale behandeling te kunnen geven is het belangrijk te weten of er metastasen aanwezig zijn in de lymfeklieren in de hals. Wanneer er bij radiologisch onderzoek een metastase wordt gemist, wordt de patiënt onderbehandeld. Om dit te voorkomen kan er op grond van tumorkenmerken een stadiërende halsklierdissectie worden gedaan, maar deze ingreep en bijbehorende morbiditeit is onnodig als er geen positieve lymfeklieren worden gevonden. Mijn promotieonderzoek richt zich op het identificeren van moleculaire markers in de primaire tumor, die een voorspellende waarde hebben voor de aanwezigheid van subklinische metastasen (uitzaaiingen die niet worden gevonden bij het halsonderzoek en niet op scans zichtbaar zijn).

Waarom is juist dit onderwerp interessant om te onderzoeken?

De ontwikkelingen op het gebied van moleculaire pathologie gaan snel. Uitgebreide analyses van tumoren op (epi)genetisch niveau zijn steeds sneller en goedkoper te verrichten. Er worden nieuwe innovatieve behandelmethoden ontwikkeld zoals ‘targeted drugs’, gericht tegen specifieke eiwitten. Het is zeer interessant om deze ontwikkeling mee te maken en de zin en onzin van specifieke ontwikkelingen voor onze patiëntengroep te kunnen beoordelen.

Wat is je drijfveer om onderzoek te doen?

Allereerst interesse. Er is heel veel onontgonnen wetenschappelijk terrein binnen dit onderzoeksgebied. Bovendien is kanker in het hoofd-halsgebied een zeer ingrijpende ziekte voor patiënten en de mensen om hen heen. Dit onderzoek gaf mij de mogelijkheid veel te leren over de pathologie en moleculaire biologie van mondholte- en orofarynxtumoren en daarmee een bijdrage te leveren aan de verbetering van diagnostiek, behandeling en follow-up van deze patiënten.

Wat zijn de belangrijkste hypothesen en onderzoeksvragen?

De belangrijkste hypothese is dat het gedrag van een mondholte- en orofarynxtumor besloten ligt in de moleculaire eigenschappen van de primaire tumor, op grond waarvan een nauwkeurigere voorspelling te doen is over de aanwezigheid van subklinische metastasen. Op deze manier kunnen we zonder extra morbiditeit een behandeladvies aan een mka-chirurg-oncoloog geven. Met markers die voorspellend zijn voor de algehele prognose (overleving), kunnen we patiënten identificeren die gebaat zijn bij aanvullende behandeling of intensievere follow-up.

Hoe is het onderzoek opgezet?

Het onderzoek is een samenwerking tussen de afdelingen Kaakchirurgie en Pathologie en ingebed in de multidisciplinaire onderzoeksgroep Hoofd-hals oncopathologie (kaakchirurgie, kno-heelkunde, pathologie en radiotherapie). Verder is er een goede samenwerking met het Integraal Kankercentrum Noord Oost en verschillende onderzoeksgroepen in binnen- en buitenland. Voor mijn onderzoek heb ik een database aangelegd met klinische en pathologische eigenschappen van patiënten behandeld in het UMCG tussen 1994 en 2012, en van wie materiaal aanwezig is bij de afdeling Pathologie. Deze database is de basis van mijn onderzoek naar nieuwe voorspellende tumormarkers. De te testen markers zijn afkomstig uit literatuur, in vitro-onderzoek in ons laboratorium of analyses die het gehele genoom omvatten, zogenoemde ‘genome-wide analyses’.

Wat is tot nu toe het grootste probleem waar je tegenaan bent gelopen?

Het onderzoeksproject is in alle opzichten zeer voorspoedig gelopen. Doordat ik onderzoek combineerde met mijn opleiding Tandheelkunde was het wel een uitdaging om de tijd op een goede manier tussen beide zaken te verdelen.

Op welke onderzoeksresultaten hoop je?

Zowel mijn studie Tandheelkunde als mijn promotieonderzoek zijn recent afgerond en de meeste onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. Zo hebben we duidelijk gedefinieerd wanneer een patiënt gebaat is bij het ondergaan van een electieve halsklierdissectie (het chirurgisch verwijderen van de lymfeklieren in de hals). Wanneer een mondholtetumor meer dan 4 mm in het omringende weefsel infiltreert, zou een dergelijke behandeling moeten worden verricht. Dit is een voorbeeld van een histologische tumor-marker met een direct effect op de patiëntenzorg.

Wat levert dit onderzoek voor de tandheelkunde, de patiënt of de mondzorgverlener op?

Het onderzoek levert op dat er een betere inschatting kan worden gemaakt van het risico op de aanwezigheid van lymfkliermetastasen en de prognose bij patiënten met mondholte- en orofarynxtumoren. Hierdoor kunnen we meer patiënten de juiste behandeling geven. Tandartsen en mondhygiënisten blijven echter een essentiële rol spelen in het tijdig herkennen van deze tumoren.