Onder de loep! Martijn Verhulst

Martijn Verhulst is promovendus aan het Academisch ­Centrum voor Tandheelkunde (ACTA) en doet sinds januari 2015 onderzoek bij de afdeling Parodontologie. Promotor van zijn onderzoek is prof. dr. B.G. Loos en drs. W.J. Teeuw begeleidt het onderzoek als copromotor. De redactie van het Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde stelde 8 vragen over het onderzoek.

Wat onderzoek je?

De relatie tussen diabetes mellitus en mondgezondheid staat al geruime tijd in de belangstelling. Al sinds begin jaren 1990 wordt parodontitis gezien als belangrijke complicatie van diabetes. Daarnaast is de laatste jaren gebleken dat parodontitis een negatief effect heeft op de metabole regulatie. Hierdoor hebben patiënten met diabetes mellitus weer een verhoogd risico op andere complicaties, zoals nierfalen (nefropathie), zenuwschade (neuropathie) en schade aan het netvlies (retinopathie). Dit heeft er in 2013 toe geleid dat het Nederlandse Huisartsen Genootschap een advies over mondgezondheid heeft opgenomen in de richtlijnen voor diabeteszorg in de huisartsenpraktijk. Hierin wordt de huisarts of praktijkondersteuner geïnstrueerd de mond te inspecteren, en te letten op tekenen van parodontitis. En wordt de patiënt geadviseerd 2 keer per jaar de tandarts te bezoeken. In de praktijk blijkt dit advies lastig uit te voeren. Zorgverleners weten niet waar ze op moeten letten en de samenwerking met tandartsen is minimaal.

In mijn project onderzoek ik de effecten van implementatie van mondgezondheid in de diabeteszorg op de mondgezondheid en kwaliteit van leven van diabetespatiënten.

Wat is je drijfveer om onderzoek te doen?

Onderzoek doen is dé manier om bij te dragen aan innovatie binnen de gezondheidszorg en is cruciaal gezien de toenemende vraag naar zorg, vergrijzing en stijgende zorgkosten. De veelzijdigheid van onderzoek doen dwingt je verder tot een persoonlijke ontwikkeling, zowel op wetenschappelijk, sociaal als communicatief gebied.

Waarom is juist dit onderwerp interessant om te onderzoeken?

Dit onderzoek biedt de mogelijkheid om, na tientallen jaren van klinisch en fundamenteel onderzoek naar de relatie tussen diabetes en parodontitis, eindelijk de stap te maken naar de praktijk. Dit wordt ook wel translationeel onderzoek genoemd. Hoe moet het aspect van mond­gezondheid binnen de diabeteszorg worden vormgegeven, en wat gaat het uiteindelijk opleveren voor de patiënt? Dit zijn ontzettend interessante vraagstukken.

Wat zijn de belangrijkste hypothesen en onderzoeksvragen?

Het belangrijkste vraagstuk is de toegevoegde waarde van implementatie van mondgezondheid in de diabeteszorg, gezien vanuit het perspectief van de patiënt. Gestreefd wordt naar een optimalisatie van de samenwerking tussen huisarts en tandarts. Dit moet ertoe leiden dat een patiënt een betere kwaliteit van leven ervaart en dat de mondgezondheid erop vooruit gaat.

Hoe is het onderzoek opgezet?

Voor het onderzoeksproject zijn bijna 50 Amsterdamse huisartsenpraktijken benaderd, waarvan 24 praktijken uiteindelijk wilden deel­nemen. Het onderzoek is opgezet als een zogenoemd ‘cluster randomized controlled trial’. Dit houdt in dat de 24 praktijken willekeurig zijn ingedeeld in 2 groepen: 12 experimentele praktijken en 12 controlepraktijken. Patiënten in de experimentele groep worden met behulp van een verwijsbrief actief aangestuurd de tandarts te bezoeken. Daarnaast ontvangen ze een introductiepakketje met mondverzorgingsartikelen en een informatiebrochure. In de controlegroep wordt geen extra aandacht aan mondgezondheid gegeven. In beide groepen wordt een aantal gerichte vragen gesteld over mondgezondheid, en wordt de kwaliteit van leven bepaald door middel van 2 vragenlijsten. Na 1 jaar wordt onderzocht of er iets is veranderd voor de patiënt en of er verschillen zijn tussen de experimentele en controlegroep.

Wat is tot nu toe het grootste probleem waar je tegenaan bent gelopen?

Onder andere de tijdsdruk tijdens een gemiddeld diabetesconsult bij de huisarts en een gebrek aan routine van de zorgverleners hebben ertoe ­geleid dat er minder patiënten zijn geïncludeerd dan waar op was gehoopt. Dit is echter al een eerste onderzoeksuitkomst; de implementatie is blijkbaar moeilijker uit te voeren dan verwacht. Desondanks is een groep van bijna 800 patiënten een mooi aantal om mee te werken.

Op welke onderzoeksresultaten hoop je?

Om te kunnen vaststellen dat extra aandacht voor mondgezondheid leidt tot een toename in kwaliteit van leven bij diabetespatiënten.

Wat levert dit onderzoek voor de tandheelkunde, de patiënt of de mondzorgverlener op?

We hopen aan te tonen dat de extra aandacht voor mondzorg in de huisartspraktijk ervoor zorgt dat een diabetespatiënt eerder naar de tandarts gaat en dat dit vervolgens een positief effect heeft op de kwaliteit van leven en de mondgezondheid. Daarnaast is het belangrijk de haalbaarheid van het protocol te onderzoeken en hoe dit wordt gewaardeerd door de zorgverleners. Zij zijn immers degenen die het wellicht in de toekomst uit moeten voeren.