Onder de loep! Sebastiaan de Visscher

Sebastiaan de Visscher is promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen en heeft vanaf 2007 onderzoek gedaan bij de afdeling Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie van het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Center of Optical Diagnostics and Therapy van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Promotoren van zijn onderzoek zijn prof.dr. J.L.N. Roodenburg en prof.dr.ing. H.J.C.M. Sterenborg. Als copromotoren hebben dr. M.J.H. Witjes, dr. D.J. Robinson en dr. A. Amelink het onderzoek begeleid. De redactie van het Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde stelde 8 vragen over het onderzoek.

Wat heb je onderzocht?

Photodynamische therapie (PDT) door middel van de intraveneus toegediende fotosensitieve middel Foscan^© (werkzame stof mTHPC) wordt gebruikt voor de palliatie van patiënten met een ongeneeslijk plaveiselcelcarcinoom van het hoofd-halsgebied om klachten te verlichten en de overleving te verlengen. Daarnaast worden ook patiënten met kleinere, plaveiselcelcarcinomen met PDT curatief behandeld. Een voordeel van PDT bij de behandeling van kleine tumoren ten opzichte van chirurgie en radiotherapie is een lagere morbiditeit op lange termijn. Een nadeel van de huidige Foscan gemedieerde PDT is de slechte wateroplosbaarheid en gegeneraliseerde fotosensitiviteit die een strikte beperking van lichtexpositie gedurende 2 weken noodzaakt. Een ander nadeel is het ontbreken van een selectieve opname van Foscan in tumorweefsel. Wateroplosbare liposomale dragers (nano-carriers) van mTHPC zijn ontwikkeld om de farmacokinetiek en tumorselectiviteit te verbeteren.

In mijn promotieonderzoek heb ik de klinische resultaten van Foscan gemedieerde PDT geanalyseerd. In fundamenteel proefdieronderzoek heb ik vervolgens de farmacokinetiek van Foscan en liposomale mTHPC dragers vergeleken en de mogelijkheid onderzocht om non-invasief mTHPC-weefselconcentraties te meten.

Wat is je drijfveer om onderzoek te doen?

Wetenschappelijk onderzoek geeft de mogelijkheid om je te verdiepen in diverse facetten van een onderzoeksgebied, afhankelijk van eigen voorkeuren en interesses. Stimulerend aan onderzoek is ook het toewerken naar een nog onbekend resultaat. De ervaring met het uitvoeren en evalueren van onderzoek komt uitstekend van pas bij
het kritisch beschouwen van wetenschappelijke publicaties.

Waarom is juist dit onderwerp interessant om te onderzoeken?

Het aantal patiënten met een plaveiselcelcarcinoom in het hoofd-halsgebied neemt langzaam toe. Een aanzienlijk deel van deze patiënten zal een recidief of een tweede primaire tumor krijgen na behandeling van de eerste tumor. Conventionele behandeling is na een eerdere resectie of radiotherapie lastiger toepasbaar. PDT is een aanvulling op de behandelmogelijkheden voor welomlijnde indicaties om morbiditeit te voorkomen.

Wat waren de belangrijkste hypothesen en -onderzoeksvragen?

Een vraag was of de effectiviteit van Foscan gemedieerde PDT van plaveiselcelcarcinomen in het hoofd-halsgebied vergelijkbaar is met de resultaten na chirurgische behandeling. Vervolgens is bij proefdiermodellen onderzocht of liposomaal gebonden mTHPC hogere tumoropname laat zien dan conventionele mTHPC. Ten slotte wilde ik de betrouwbaarheid bepalen van een optische non-invasieve techniek (fDPS) om mTHPC-weefselconcentraties te meten.

Hoe was het onderzoek opgezet?

Het promotietraject bestond uit een uitgebreide analyse van de literatuur over PDT. Vervolgens heb ik in de farmacokinetiek van Foscan en liposomale mTHPC dragers vergeleken in een proefdiermodel met geïnduceerde tumoren. Daarna werd hierbij de validiteit van fDPS bepaald om non-invasief mTHPC-weefselconcentraties te meten.

Wat zijn de grootste problemen waar je tegenaan bent gelopen?

Bij aanvang van het onderzoek was het een uitdaging om een goede onderzoeksopzet te bedenken en gericht te blijven op de hoofdvragen. Een van de technische problemen waar ik mee te maken kreeg, betrof het corrigeren van weefseloptische eigenschappen op de metingen. In organisatorische zin vond ik de verdeling van tijd tussen onderzoek en (voor)opleiding kaakchirurgie niet altijd gemakkelijk.

Op welke onderzoeksresultaten hoopte je?

Mijn onderzoeksresultaten zijn inmiddels bekend, aangezien ik het manuscript juli 2013 heb afgerond. Bij systematische analyse van de literatuur over PDT bleek dat er geen gerandomiseerde vergelijkende onderzoeken zijn uitgevoerd. Van de bestaande gepubliceerde onderzoeken zijn de databases opgevraagd bij de onderzoekers en is vervolgens 1 grote database van patiënten gemaakt. In een retrospectief vergelijk met onze eigen database in het UMCG vonden we dat PDT voor T1-tumoren in de mondholte een vergelijkbare tumorrespons behaalde met chirurgie, en dus toepasbaar is. Liposomale mTHPC bleek bij proefdiermodellen inderdaad tumorselectiviteit te laten zien en een hogere opname in tumorweefsel op eerdere tijdpunten in vergelijking met Foscan. De non-invasieve meetmethode van mTHPC in weefsel werd gevalideerd na chemische extractie van hetzelfde weefsel.

Wat levert dit onderzoek voor de tandheelkunde, de patiënt of de mondzorgverlener op?

We weten nu dat T1-tumoren met PDT goed kunnen worden behandeld. Tevens suggereren de resultaten van de dierproeven dat een dosisverlaging van liposomale mTHPC-dragers en belichting op een vroeger tijdstip vergelijkbare resultaten kan opleveren in vergelijking met Foscan.