P. gingivalis geassocieerd met Alzheimer

Scientias meldde dat er in Science Advances (23 januari 2019) een onderzoek is gepubliceerd waaruit blijkt dat er sterke aanwijzingen zijn dat Porphromonas gingivalis mogelijk een rol speelt bij het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.

Eerder hebben wetenschappers al aanknopingspunten gevonden dat bepaalde veroorzakers van infecties een rol spelen in de ontwikkeling en voortgang van de ziekte van Alzheimer. Nu hebben de onderzoekers P. gingivalis en de door de bacterie geproduceerde proteasen (zogenoemde gingipains) aangetroffen in de hersenen van overleden Alzheimerpatiënten mét en zonder de diagnose dementie. Volgens de onderzoekers suggereert deze bevinding dat herseninfectie met P. gingivalis bij Alzheimerpatiënten niet het resultaat is van slechte mondverzorging als gevolg van dementie, maar dat de infectie al veel eerder heeft plaatsgevonden, nog voordat er sprake is van cognitieve achteruitgang.

Een andere aanwijzing vond men in vervolgonderzoek waarbij de onderzoekers de bacterie toedienden aan muizen en waaruit na enige tijd bleek dat de bacterie het brein van de muizen had geïnfecteerd en dat tevens de productie van bèta-amyloïden, een component van de breinplaques die met Alzheimer geassocieerd worden, was verhoogd. Daarnaast suggereerden de laboratoriumexperimenten dat de gingipains aangetroffen in de neuronen van overleden Alzheimerpatiënten, neurotoxisch zijn voor het tau-eiwit dat zorgt voor normaal neurologisch functioneren. Men denkt dat door de aantasting van het tau-eiwit de eveneens met Alzheimer in verband gebrachte tau-verstrengelingen ontstaan. De onderzoekers richten zich nu het de  mogelijkheid om de stof COR388 in te zetten voor de behandeling van Alzheimer. Onder muizen bleek COR388 een rem te zetten op P. gingivalis, de productie van bèta-amyloïden te beperken en neuronen in de hippocampus – het hersendeel dat vaak als eerste door Alzheimer wordt aangetast – te beschermen.

“Het is een prachtige studie”, aldus ACTA-hoogleraar moleculaire biologie Wim Crielaard in de Volkskrant. “Het idee dat mondgezondheid en Alzheimer met elkaar te maken kunnen hebben speelt al een jaar of 5. Deze resultaten passen daar goed bij.” Hij benadrukt dat er nog veel meer bacteriën een rol spelen bij parodontitis, en mogelijk dus ook bij Alzheimer. “Dit is hooguit een deel van het verhaal.” Crielaard vindt de ontwikkeling van een medicijn een interessant idee, al is volgens hem de behoefte aan een P. gingivalis-bestrijder niet zo groot. “Tandvlees is over het algemeen nu ook al prima gezond te houden, zeker met behandelingen door een mondhygiënist.”

(Bron: Scientias, De Volkskrant, 24 januari 2019)