‘Pain is only relevant if it still hurts’

Pijn en pijnbestrijding in het hoofd-halsgebied waren de centrale thema’s op het druk bezochte najaarscongres van de Nederlandse Vereniging voor Endodontologie op 15 november 2014.

Moderator Jan Warnsinck, tandarts-gnatholoog bij het ACTA, leidde dit congres in met prangende vragen over de lastige diagnose van pijn in de mond en de vraag hoe men die pijn zou kunnen verhelpen. Vooral als het chronische pijn betreft. Hij stelde vast dat tandartsen in Nederland in het algemeen goed zijn opgeleid als het gaat om het opheffen van acute pijn. De ervaring leert echter dat zij onvoldoende kunnen omgaan met patiënten die chronische pijn hebben in het hoofd-halsgebied.

Deze aangezichtspijnen werden vervolgens uitgebreid belicht door Reny de Leeuw, hoogleraar orofaciale pijn aan de Universiteit van Kentucky (Verenigde Staten). Zij bombardeerde de toehoorders met een grote hoeveelheid – soms wat moeilijk te volgen – informatie. Maar interessant was het wel. Zo kwam in haar betoog onder meer de ‘referred pain’ aan de orde, waarbij zij tandartsen aanraadde eens goed te kijken naar de kauw- en nekspieren. De Leeuw wees erop dat veel pijnen in het hoofd-halsgebied kunnen ontstaan door abnormaliteiten in de zenuwstructuren en betoogde dat vele triggerpunten hierbij een rol kunnen spelen. Echter, wat zo’n triggerpunt nu precies is, werd niet duidelijk. Desgevraagd gaf zij aan dat het te maken kan hebben met disfunctie van de kaakgewrichten.

Een boeiende voordracht over de intrigerende diagnostiek van pijnen in de mond kwam vervolgens van de moderator. Duidelijk werd weer eens dat de locatie van de pijn niet hoeft overeen te komen met de plaats van de pijn. Onbegrepen pijnen vereisen een grondige anamnese om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de pijn van de patiënt. Dat uitgebreid functieonderzoek wordt door tandartsen vaak wordt genegeerd blijkt uit de voorgeschiedenis van patiënten die met onbegrepen pijnen terechtkomen in pijnklinieken of centra voor bijzondere tandheelkunde.

Denise van Diermen, arts bij het ACTA, besprak hierna in een helder betoog de pijnmedicatie voor acute en chronische pijn in de mond, het hoofd en aangezicht. Zij benadrukte dat tandartsen te weinig letten op het behandeldoel van de medicatie en ze wees erop dat nogal eens wordt vergeten om te controleren of de medicatie wel geschikt is voor de patiënt.

De laatste spreker was Arjen van Wijk, psycholoog en werkzaam bij de sectie Sociale Tandheelkunde van het ACTA. Hij gaf aan dat pijn vele betekenissen kan hebben en dat cultuur en sociale context er een rol bij kunnen spelen. Tandartsen doen er verstandig aan goed te letten op de emoties die gepaard gaan met pijn. Chronische pijn moet men opvatten als een alarmbel en als men er te weinig aandacht aan schenkt, kan deze pijn soms leiden tot hevige angsten en depressies. Een multidisciplinair behandeling is bij deze patiënten aangewezen, volgens Van Wijk.