Pijnlijke zweren in de mond en methotrexaatintoxicatie

Een 57-jarige man met een gemetastaseerd slokdarmcarcinoom werd verwezen vanwege huidafwijkingen en pijnlijke zweren in de mond. Patiënt was gedehydreerd omdat drinken pijnlijk was. Vanwege psoriasis gebruikte hij al jaren methotrexaat 15 mg/week, maar 6 maanden geleden was hij op eigen initiatief gestopt met de foliumzuurtabletten, omdat hij passageklachten had. Patiënt kende niet de preventieve werking van foliumzuur. Differentiaaldiagnostisch werd gedacht aan al dan niet chronische methotrexaatintoxicatie. De dermatoloog bevestigde deze diagnose. Patiënt staakte de methotrexaattabletten en kreeg folinezuur intraveneus. Binnen enkele dagen herstelde zowel het bloedbeeld als de huidafwijkingen.

Methotrexaat is een competitieve remmer van enkele foliumzuurafhankelijke enzymen. Hierdoor interfereert het medicijn met de DNA- en RNA-synthese. Foliumzuurderivaten reduceren de bijwerkingen van methotrexaat. Het klinisch beeld van een methotrexaatintoxicatie is divers: mucositis, acuut nierfalen, beenmergdepressie en pulmonale klachten komen voor. Er zijn casussen beschreven van een intoxicatie bij een lage dosis methotrexaat. Verschillende factoren verhogen de gevoeligheid voor methotrexaat, zoals een verminderde nierfunctie, een hogere leeftijd en gelijktijdig gebruik van NSAID’s. De behandeling van patiënten met een methotrexaatintoxicatie is folinezuur, een gereduceerde vorm van foliumzuur.

(Bron: Ned Tijdschr Geneeskd, 19 mei 2015)