Professor Ad de Jongh ontvangt koninklijke onderscheiding bij afscheidscollege

“Alleen dode vissen zwemmen met de stroom mee.” Dit is een uitspraak waarmee ACTA-hoogleraar Ad de Jongh zijn afscheidscollege ‘Angst, trauma en de zoektocht naar de perfecte behandeling’ begon op 11 april 2024 in de drukbezochte aula van de Universiteit van Amsterdam. Ad de Jongh is tandarts, gz-psycholoog en bijzonder hoogleraar ‘Angst- en gedragsstoornissen in de tandheelkundige praktijk’. Hij heeft in zijn loopbaan een belangrijke rol gespeeld op het gebied van onderzoek, onderwijs en zorg voor patiënten met traumagerelateerde angststoornissen, inclusief angst voor de tandheelkundige behandeling (kort: behandelangst en in de volksmond ‘tandartsangst’ genoemd), en psychotrauma’s. Na 22 jaar werkzaam te zijn geweest als bijzonder hoogleraar, blikte hij terug op zijn wetenschappelijke loopbaan. Een loopbaan waarin hij niet schuwde om buiten gebaande paden te treden.

Ad de Jongh voelde zich als een vis in het water toen hij in Amsterdam kwam wonen voor zijn studie Tandheelkunde. In het kader van tegen de stroom in zwemmen: hij sloot zich aan bij de antikraakbeweging en op zijn afscheidsrede zagen we een foto van hem protesterend tijdens de kroning van koningin Beatrix met de leus ‘geen woning, geen kroning’. In 1985 studeerde hij af als tandarts aan de Universiteit van Amsterdam. Daarna richtte hij zich vooral op de behandeling van patiënten met een tandartsfobie. In 1991 rondde hij de opleiding psychologie cum laude af en in 1995 promoveerde hij op het proefschrift ‘Dental anxiety: a cognitive perspective’ aan de UvA. Vanaf 1988 tot 2001 werkte hij als ‘angsttandarts’ in 2 gezondheidscentra. In 2002 werd Ad de Jongh bijzonder hoogleraar via de Stichting Bijzondere Tandheelkunde (SBT). Ook werd hij benoemd tot honorary professor aan 3 internationale universiteiten. Hij is hoofdopleider van de postinitiële masteropleiding tandarts-angstbegeleiding en hij was medeoprichter van het Psychotrauma Expertise Centre (PSYTREC) in Bilthoven; een instelling voor geestelijke gezondheidszorg.

Ad de Jongh voerde jarenlang samen met collega’s en promovendi onderzoek uit naar de prevalentie, ernst, gevolgen, oorzaken en behandeling van behandelangst en tandartsfobie. Tandartsfobie is de meest voorkomende fobie in Nederland. Als daar niets aan wordt gedaan komen mensen in een vicieuze cirkel terecht van vermijding van mondzorg, mondgezondheidsproblemen, pijn, rampgedachten en schaamte. Ad de Jongh en collega’s ontdekten dat de fobie vaak ontstaat als gevolg van negatieve en traumatische ervaringen rondom tandheelkundige zorg, in het bijzonder ervaringen van machteloosheid. Herinneringen aan deze ervaringen vertonen veel samenhang met een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Dus, door tandartsfobie te beschouwen als een traumagerelateerde aandoening kom je volgens Ad de Jongh tot een effectievere behandeling ervan. Voorbeelden van strategieën voor behandeling zijn exposure-therapie, virtual reality-therapie, en psychotherapie door middel van eye movement desensitization and reprocessing, kortweg EMDR-therapie.

(Foto's met dank aan prof. dr. Ad de Jongh)

Ad de Jongh introduceerde in 1993 de behandelmethode EMDR in Nederland. Ondanks weerstand en scepticisme van collega’s, bleef Ad de Jongh vasthoudend en deed hij onderzoek naar deze behandelmethode, bedacht door Francine Shapiro uit de Verenigde Staten. Gerandomiseerde klinische onderzoeken toonden aan dat EMDR effectief is in het behandelen van psychotrauma en angststoornissen, inclusief tandartsfobie, ook bij doelgroepen als kinderen en patiënten met een verstandelijke beperking. Inmiddels is EMDR de behandeling van eerste keuze voor psychotrauma, en EMDR wordt in Nederland door veel psychologen toegepast. Hiermee heeft Ad de Jongh tegen alle stromen in mede gezorgd voor een cultuuromslag in Nederland ten aanzien van het toepassen van evidencebased traumabehandeling. Toekomstig onderzoek zal zich meer gaan richten op het verbeteren van de efficiëntie van EMDR, toepassing van nieuwe EMDR-technieken en toepassing van EMDR bij persoonlijkheidsstoornissen.

Ad de Jongh noemde het zijn missie om mensen met angsten en PTSS goede zorg te geven. Door deze missie en zijn onvermoeibare inzet is substantiële vooruitgang geboekt in de behandeling van patiënten met een angst voor een tandheelkundige behandeling en patiënten met angststoornissen en psychotrauma in het algemeen. Zijn bijdrage aan de ontwikkeling en verspreiding van EMDR in Nederland is van revolutionaire waarde geweest voor de traumazorg. Vanwege deze uitzonderlijke prestaties werd Ad de Jongh tijdens zijn afscheidscollege benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Dr. Irene Aartman, zijn eerste promovendus die hem die dag onder meer toesprak, sloot af met het toch wel ironische feit dat Ad de Jongh, die in 1980 actief meedeed aan de kroningsrellen, nu een koninklijke titel in ontvangst mocht nemen.

dr. Denise Duijster, redacteur

Dit bericht delen op sociale media? Klik op de deelknop links in beeld en kies uit Facebook, (X) Twitter of Linkedin.

Naar alle nieuwsberichten