Promotie M.E. Blaauboer

Longfibrose is een dodelijke ziekte waarvoor nog geen effectieve behandeling bestaat. Tijdens de ontwikkeling van longfibrose verandert zowel de compositie als de structuur van de extracellulaire matrix (tussencelstof). De cellen verantwoordelijk voor de aanmaak en het onderhoud van deze matrix zijn de fibroblasten. Deze cellen differentiëren onder profibrotische omstandigheden naar een myofibroblastfenotype, met schadelijke gevolgen voor de functie van het longweefsel. Dit proces van myofibroblastdifferentiatie is ten dele gereguleerd door de chemische en mechanische eigenschappen van de extracellulaire matrix.

In een promotieonderzoek onderzocht Marjolein Blaauboer de veranderingen in de matrix en in de genexpressie van fibroblasten tijdens de ontwikkeling van fibrose. Dit werd zowel in een diermodel onderzocht als in vitro in celkweekmodellen. Bestudeerd werd hoe veranderingen in de matrix het proces van myofibroblastdifferentiatie kunnen beïnvloeden. Hierbij werd aandacht besteed aan zowel chemische factoren, zoals de aanwezigheid van bepaalde matrixeiwitten, als mechanische factoren, zoals de cyclische rek die longcellen ondervinden tijdens de ademhaling. Ook deed de promovenda literatuuronderzoek naar de mogelijke rol van het eiwit caveoline in fibrotische ziekten.

Op basis van de uitkomsten van het onderzoek en de literatuur concludeert Blaauboer in haar proefschrift dat er verschillende manieren zijn waarop de eigenschappen van de extracellulaire matrix invloed kunnen uitoefenen op het gedrag van fibroblasten en dus de ontwikkeling van fibrose. De resulterende positieve feedback tussen de cellen en de matrix kan een belangrijke rol spelen in het progressieve karakter van longfibrose. Dit suggereert dat een behandeling gericht op het niveau van wederkerige cel-matrix-interactie effectiever kan zijn dan een conventionele behandelmethode.

Marjolein Blaauboer promoveerde 24 september 2013 aan de Vrije Universiteit Amsterdam op het proefschrift ‘Cell matrix interactions in lung fibrosis’. Promotoren waren prof.dr. V. Everts, prof. dr.ir. Th.H. Smit. Copromotor was dr. R. Stoop. Het proefschrift is het resultaat van een samenwerkingsverband tussen TNO Metabolic Health Research en het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA).