Speeksel vertelt dat we ouder worden

Een verandering in de samenstelling van het speeksel is een indicatie voor ouder worden en zou gebruikt kunnen  worden voor het opsporen van beginnende ouderdomsziekten. Uit onderzoek blijkt dat 21 van de 99 chemische verbindingen in het speeksel significant zijn gerelateerd aan leeftijd. Twee andere verbindingenin het speeksel verschilden tussen mannen en vrouwen.

Omdat er slechts weinig onderzoeken bekend zijn naar leeftijdgerelateerde veranderingen in speeksel, gebruikten de onderzoekers liquid chromatography-mass spectrometry (LC-MS) om de chemische verbindingen in het speeksel van 27 vrijwilligers te beschrijven. De gemeten verbindingen zijn tussen- of eindproducten van chemische processen in het lichaam. In totaal 14 vrijwilligers die tot de oude groep (75,8 ± 3,9 jaar) behoorden en 13 jongeren (30,6 ± 3,2 jaar) doneerden ieder 2 speekselsamples. Het verzamelen van het speeksel deden de vrijwilligers gewoon thuis.

Van de 21 leeftijdgerelateerde chemische verbindingen waren er 20 die in hoeveelheid afnamen met het ouder worden. Uit de vergelijking met een eerder onderzoek blijkt dat parallel aan de afname in speeksel, deze stoffen ook afnemen in het bloed en de urine van ouderen. Alleen de energiedrager adenosinetrifosfaat (ATP) nam toe met de leeftijd. De meeste stoffen die afnamen hadden te maken met antioxidantactiviteit, het onderhoud van spierweefsel en de energiehuishouding. Interessant is dat nicotinamide adenine dinucleotide (NAD+) een van de verbindingen is die sterk afneemt met de leeftijd. Een laag niveau van NAD+ is geassocieerd met het ziektes zoals obesitas, verminderde gevoeligheid voor insuline en Alzheimer. Twee stoffen die verminderd waren in de ouderengroep, glutamaat en N-methyl-histidine, zijn betrokken bij smaak. Allemaal processen die afnemen bij het ouder worden. De toename van ATP verklaarden de onderzoekers met een verminderde opname ervan vanwege de lagere energiebehoefte bij ouderen. De stoffen creatine en acetyl-carnosine, die significant verschilden tussen mannen en vrouwen, zijn betrokken bij spieractiviteit.

Door het uitvoeren van een principal component analysis bleek dat de slechts 4 stoffen (ATP, citrulline, creatine en glutathione disulfide) voldoende waren om onderscheid te kunnen maken tussen ‘oud’ en ‘jong’ speeksel.

De onderzoekers hopen dat in de toekomst speeksel gebruikt kan worden om beginnende ouderdomsziektes, de afname in orale functies, zoals slikken en smaak, of orale pathologie eerder op te kunnen sporen.

 (Bron: Sci Rep, 13 september 2021)

(beeld: Shutterstock)