Vaccins tegen muggenspeeksel

Speeksel van muggen kan mensen infecteren waardoor malaria, dengue, gele koorts en nog onbekende, toekomstige virale ziekten kunnen ontstaan. Een nieuw vaccin dat zich richt op een speekseleiwit in plaats van op het virus of pathogeen zelf, lijkt veilig en immunogeen. De toevoeging van een adjuvans, die een ontstekingsreactie oproept waardoor de immuunreactie wordt gestimuleerd, zorgt er mede voor dat de uitkomsten veelbelovend zijn. Dat concluderen Amerikaanse onderzoekers in hun onderzoek naar het zogenoemde Anopheles gambiae-speekselvaccin (AGS-v).

In de jaren 1940 opperde men al dat pathogenen via immuno-modulerende moleculen in muggenspeeksel overgedragen kunnen worden. Dieren blijken door immuniteit al beschermt te zijn tegen ziekten die worden overgedragen via het speekseleiwit van muggen. Deze bevindingen waren aanleiding om te denken aan het vaccineren tegen muggenspeeksel in plaats van tegen de ziekteverwekker zelf. Onderzoekers Manning et al onderzochten de veiligheid en immunogeniciteit van het AGS-vaccin. Een vaccin dat is gebaseerd op peptiden die zijn afgeleid van 4 A. gambiae speekseleiwitten.

In een gerandomiseerd, placebogecontroleerd, dubbelblind fase-1 onderzoek werden 49 gezonde volwassenen van 18-50 jaar geïncludeerd die geen voorgeschiedenis hadden met ernstige allergische reacties op muggenbeten. Willekeurig werden de deelnemers ingedeeld in 3 groepen: 1) behandeling met 200 nmol AGS-v-vaccin, 2) 200 nmol AGS-v met adjuvans of 3) een placebo met steriel water. Op dag 0 en dag 21 kregen de deelnemers een subcutane injectie van hun toegewezen behandeling, gevolgd door blootstelling aan een gezonde Aedes aegypti-mug op dag 42. Alle deelnemers die ten minste 1 dosis van de toegewezen behandeling hadden gekregen, werden meegenomen in analyses.

Van de 49 deelnemers voltooiden 5 het onderzoek niet, zij werden alleen meegenomen in de veiligheidsanalyses. Er werden geen systemische veiligheidsproblemen vastgesteld. De meest gemelde lokale symptomen waren pijn, zwelling, roodheid en jeuk. Deze symptomen waren significant verhoogd in de adjuvans-vaccingroep vergeleken met de andere behandelingsgroepen. Op dag 42 hadden de deelnemers van dezelfde groep een significante toename in vaccin-specifieke totale IgG-antilichamen vergeleken met aanvang, in tegenstelling tot deelnemers die alleen het vaccin of het placebo kregen. De muggen leken zich niet anders te gedragen door het vaccin in het bloed. 

 (Bron: Lancet, 27 juni 2020)