Verslavingsepidemie door pijnstillers

Tussen 2008 en 2017 is het aantal gebruikers van opioïden in Nederland op recept bijna verdubbeld. Dit kwam voor het grootste deel door een toename van het aantal gebruikers van oxycodon. Opioïden worden meestal gebruikt als pijnstiller en zijn op te delen in klassieke opioïden, zoals heroïne en methadon, en medicinale opioïden, zoals oxycodon en fentanyl. Daarnaast steeg het aantal ziekenhuisopnames gerelateerd aan opioïdengebruik van 2,5 naar 7,8 per 100.000 patiënten. Los van het overmatig gebruik van heroïne, verdubbelde ook het aantal patiënten in de verslavingszorg met overmatig opioïdegebruik bijna. Desalniettemin bleef de aan opiaten gerelateerde sterfte stabiel.

In de Verenigde Staten is er op dit moment een grote epidemie van opiaatverslaving ofwel ‘verslavingscrisis’ aan de gang. Dit begon met het verhoogd voorschrijven van oxycodon en het opnemen van pijn als vijfde vitale functie, en eindigde in een massale overdosissterfte. In 2017 stierven maar liefst 48.000 Amerikanen aan opioïden. “Door een samenloop van omstandigheden loopt het voorschrijven van opiaten uit de hand. Grootschalige verslavingsproblematiek ligt op de loer”, schreef huisarts Jos van Bemmel destijds in een artikel voor Medisch Contact.

Voor het recente Nederlandse onderzoek werden uit verschillende databanken gegevens verzameld met betrekking tot het aantal mensen dat opioïden voorgeschreven had gekregen. Ook het aantal ziekenhuisopnames in verband met opioïdevergiftiging, het aantal mensen dat behandeld werd voor een stoornis als gevolg van opioïdengebruik en het aantal mensen dat overleed aan een opioïdenvergiftiging werd onderzocht. “De relatief grote toename in opioïdengebruik staat niet in verhouding tot de vrij beperkte toename in problemen die samenhangen met dat opioïdengebruik. Dat is een duidelijk verschil met de Amerikaanse situatie en voor een belangrijk deel te wijten aan het gezondheidssysteem in Nederland”, aldus onderzoeker Arnt Schellekens, psychiater in het Radboudumc. Grootschalige openbare advertenties van oxycodon is in de Verenigde Staten één van de oorzaken geweest van de opioïdenepidemie. In tegenstelling tot de Verenigde Staten is marketing door farmaceutische bedrijven verboden in Nederland en bestaan er geen speciale opioïdenapotheken, de zogenoemde pill mills.

Het gebruik van opioïden op recept is de afgelopen jaren echter wel aanzienlijk toegenomen. Hoewel Nederland nog ver verwijderd is van de situatie in de Verenigde Staten, zegt Schellekens hierover: “Goede richtlijnen voor het voorschrijven van opioïde pijnstillers om verdere stijging van het gebruik te beteugelen zijn noodzakelijk.”

 (Bron: Radboud UMC, 13 september 2019)