Introductie. Uit een prospectief onderzoek bleek dat endodontisch behandelde gebitselementen gemiddeld genomen 2,8 keer sneller verloren gingen wanneer de wortelkanaalvulling of het wortelkanaalcement zich voorbij de apicale constrictie bevond dan wanneer dit niet het geval was (Ng et al., 2011). Alhoewel de behandelaar doorgaans controle heeft over de locatie van het guttapercha, kan extrusie van de sealer niet altijd worden voorkomen. In het onderzoek van Martins et al. (2023) werd gekeken naar het effect van het doorpersen van een wortelkanaalcement op de genezing na endodontische (her) behandeling.

Materiaal en methode. In een retrospectief patiëntcontroleonderzoek werden gebitselementen met de diagnose parodontitis apicalis geïncludeerd, voorzien van een endodontische (her)behandeling in de periode 2016 tot en met 2021 bij het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Een deel had doorgeperst wortelkanaalcement (AH Plus, Dentsply Sirona), het andere deel niet. Röntgenologisch en klinisch werd na 12 maanden het herstel beoordeeld als genezen (symptoomvrij, geen zwarting), helende (symptoomvrij, reductie van de zwarting), onzeker (symptoomvrij, onduidelijk of zwarting is afgenomen) of niet genezen (symptomen of toename van de zwarting). Bij meerwortelige gebitselementen bepaalde het slechtste röntgenbeeld uiteindelijk de score. In de analyse werden de categorieën genezen/helende gescoord als een wenselijk resultaat en de categorieën onzeker/niet genezen als onwenselijk. De beoordeling werd door gekalibreerde onderzoekers onder dezelfde omstandigheden uitgevoerd. In de statistische analyse werd gekeken naar het effect van de extrusie van het wortelkanaalcement op de genezing, waarna gecorrigeerd werd voor geslacht, leeftijd, type gebitselement en type endodontische (her) behandeling.

Resultaten. In afbeelding 1 zijn de resultaten weergeven. In totaal werden 60 gebitselementen met en 60 zonder extrusie geïncludeerd. Het merendeel betrof posterieure gebitselementen (85%). Het percentage herbehandelingen voor de extrusie- en de controlegroep was respectievelijk 36,7% en 45%. Extrusie, geslacht, leeftijd, type gebitselement en tandlocatie hadden geen significante invloed op de genezing na endodontische (her)behandeling. Alleen een endodontische herbehandeling genas significant slechter dan een primaire behandeling.

Afb. 1. Herstel na een endodontische (her)behandeling met en zonder extrusie.

Beschouwing. Op basis van dit onderzoek lijkt er na 12 maanden geen reden tot zorg voor doorgeperst wortelkanaalcement. Overextensie van de guttapercha is vaak het gevolg van overpreparatie van de apicale constrictie en kan leiden tot extrusie van geïnfecteerd materiaal, wat de genezing nadelig beïnvloedt. In de literatuur zijn de resultaten soms tegenstrijdig. Uit een systematische literatuuronderzoek bleek dat extrusie van wortelkanaalcement 32% meer risico gaf op het niet genezen van de parodontitis apicalis (Aminoshariae et al., 2020). Er werd hier echter geen onderscheid gemaakt in overextensie van de guttapercha of enkel extrusie van het wortelkanaalcement. Wanneer de anatomie van het wortelkanaalstelsel wordt gerespecteerd zullen andere factoren, zoals een herbehandeling, een groter effect hebben op het nietgenezen. Of extrusie van het wortelkanaalcement voor een tragere genezing zorgt dan de controlegroep, moet bezien worden na een langere opvolging.

Bron & Literatuur

• Martins JFB, Scheeren B, van der Waal SV. The effect of unintentional AH-Plus sealer extrusion on resolution of apical periodontitis after root canal treatment and retreatment - a retrospective case-control study. J Endod 2023; 49: 1262-1268.
• Ng YL Mann V, Gulabivala K. A prospective study of the factors affecting outcomes of non-surgical root canal treatment: part 2: tooth survival. Int Endod J 2011; 44: 610-625.
• Aminoshariae A, Kulild JC. The impact of sealer extrusion on endodontic outcome: A systematic review with meta-analysis. Aust Endod J 2020; 46: 123-129.