Het doel van dit onderzoek was het bepalen van de vermindering van de stralingsdosis bij rechthoekige collimatie ten opzichte van een rond bestralingsveld. Daarnaast werd de dosis voor verschillende organen in het hoofd-halsgebied beoordeeld bij een ronde en een rechthoekige röntgenbundel. Volgens het ALARA-principe van de ICRP moet de dosis voor de patiënt zo laag zijn als redelijkerwijs mogelijk is. Omdat de kosten van een rechthoekig diafragma relatief gering zijn en de dosisreductie aanzienlijk, is het gebruik van rechthoekige collimatie eigenlijk verplicht volgens het ALARA-principe. In dit onderzoek werd de dosis voor de patiënt en de strooistralingsdosis voor verschillende organen in het hoofd-halsgebied gemeten voor 3 verschillende röntgentoestellen zonder en met rechthoekige collimatie.

Om de variatie in stralingsoutput bij de verschillende veldgrootten te evalueren, werd het kerma-area product (KAP) gemeten. KAP is een maat voor de hoeveelheid energie die wordt overgedragen aan lucht door ioniserende straling over het gehele röntgenveld. Deze meting geeft een goede indicatie voor de totale hoeveelheid straling die op de huid van de patiënt valt. De gebruikte KAP-meter is in staat is om zowel de stralingsdosis (µGy) als de grootte van het primair bestraalde veld te meten.

De KAP werd gemeten voor de standaard 20,4, 25,7 en 31,7 cm² ronde tubus van elk van de toestellen en met een 12 cm² rechthoekig diafragma. Om de verandering in de secundaire straling die de patiënt treft te bepalen, werd een volwassen fantoomhoofd geladen met dunne stroken röntgengevoelige folie. Er werd een volledige röntgenstatus vervaardigd bij de verschillende ronde en rechthoekige collimaties (tab. 1). De films werden gekwantificeerd met behulp van een kalibratiefactor om de geabsorbeerde orgaandosis te verkrijgen voor de ogen, de schildklier en de speekselklieren.

Tabel 1. De KAP-waarden voor de 3 intraorale röntgentoestellen bij verschillende buisstroom (mA) en buisstroomtijdproducten (mAs) voor de ronde versus de rechthoekige collimatie.

Bij gebruik van de rechthoekige collimator verminderde de KAP ten opzichte van de ronde collimators met 40 tot 60%. Voor de dosis aan secundaire straling op de verschillende organen werd een vermindering van 81% van de verstrooiingsdosis waargenomen.

Conclusies: Dit onderzoek toont opnieuw aan dat het gebruik van rechthoekige diafragmering een klinisch relevante dosisvermindering voor patiënten biedt. Daarom is het gebruik van rechthoekige collimatie voor alle intraorale röntgenologische procedures dringend gewenst.

Bron

Magill D, Ngo NJH, Felice MA, Mupparapu M. Kerma area product (KAP) and scatter measurements for intraoral X-ray machines using three different types of round collimation compared with rectangular beam limiter. Dentomaxillofac Radiol 2019; 48: 20180183.