Lichen planus in de mondholte (orale lichen planus: OLP) is een chronische ontsteking van het door meerlagig plaveisel­epitheel beklede mondslijmvlies, soms gepaard gaande met huidafwijkingen. De oorzaak ervan is onduidelijk; de 2 op dit moment het meest op de voorgrond staande hypothesen zijn een door exogene stoffen uitgelokte en vervolgens ontspoorde immuunreactie of een auto-immuunreactie tegen de keratinocyten. Het feit dat OLP zich soms moeilijk laat onderscheiden van andere afwijkingen van het mondslijmvlies vormt een storende factor in het onderzoek naar de etiologie en de pathogenese van deze ziekte.

De auteur van het hier besproken artikel geeft een overzicht van recente inzichten waarbij zowel de factoren die een ontregelde immuunreactie uitlokken als de tegen de keratinocyten gerichte auto-immuniteit aan de orde komen. De rol van het immuunsysteem is in beide pathogenetische mechanismen uitermate complex; een breed palet aan immuuncompetente cellen en door hen afgescheiden factoren speelt een rol en de individuele bijdrage van elk van deze cellen laat zich moeilijk evalueren, dit temeer door de bijkomende ontsteking die een gevolg is van de bij OLP optredende slijmvliesbeschadiging. Wat ook een raadsel blijft, is de oorzaak van de lineaire hyperkeratose, een fenomeen dat de voor OLP klassieke klinisch zichtbare witte lijnen op het mondslijmvlies veroorzaakt.

Een ander punt dat in dit artikel aan de orde komt, is de relatie tussen OLP en het plaveiselcelcarcinoom van de mondholte. In hoeverre OLP een premaligne aandoening is, is tot op heden onderwerp van veel discussie maar nog zonder een definitieve uitspraak. Het overzicht besluit met de bespreking van de relatie tussen OLP en systemische aandoeningen. Er lijkt een verband te zijn tussen hepatitis C (HCV) en OLP, maar de achtergrond hiervan is onduidelijk. Ook wordt een verband aangegeven tussen OLP en immuungerelateerde afwijkingen van de schildklier. Een breed scala aan andere mogelijke associaties passeert vervolgens de revue maar voor geen hiervan is er duidelijk bewijs, zodat het vermoedelijk doorgaans een toevallig voorkomen van niet-gerelateerde afwijkingen bij dezelfde patiënt betreft.

De auteur besluit zijn artikel met de opmerking dat het onderzoek naar OLP ten zeerste gebaat zou zijn bij eenduidigheid in de criteria waarop de diagnose kan worden gebaseerd.

Bron

• Kurago ZB. Etiology and pathogenesis of oral lichen planus: an overview. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2016; 122: 72-80.