Introductie. Het gevoel van spanning of ongemak tijdens de tandheelkundige behandeling komt met regelmaat voor onder patiënten. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de patiënt zo comfortabel mogelijk in de stoel ligt? Philipps et al (2023) onderzochten of het kijken van een film tijdens het vervaardigen van een vaste brugconstructie zou kunnen leiden tot een verminderde belasting voor de patiënt. Het kijken van een film kan tot verschillende hormonale veranderingen in het lichaam leiden en zou wellicht een positief effect kunnen hebben op de patiëntbeleving tijdens deze restauratieve behandeling.

Materiaal en methode. In totaal werden er uit 2 tandartspraktijken, na een steekproefgrootte berekening, 145 volwassenen bij wie een vaste brugconstructie zou worden gemaakt, geïncludeerd. De proefpersonen werden gerandomiseerd in een controlegroep (n = 69) en een interventiegroep (n = 74). De interventiegroep kreeg op een scherm boven de behandelstoel de documentaire ‘Earth’ van Alastair Fothergill en Mark Linfield te zien. De controlegroep onderging de behandelingen zonder film. Beide patiëntengroepen werden in 2 zittingen behandeld. Direct na de tweede afspraak kregen de proefpersonen een gevalideerde vragenlijst (Burdens in Prosthetic Dentistry Questionnaire, BiPD-Q) over de door hen ervaren belasting tijdens de behandeling. Hieronder vielen anesthesie, preparatie, definitieve afdruk, tijdelijke bruggen, cementeren en algemene behandeling en werden gemeten op een visueel analoge schaal, van 0 tot 100 (waarbij 100 een maximaal ervaren belasting betekende). In de statistische analyse werd gekeken naar verschil in de basiskenmerken (leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, roken en angst voor tandheelkundige behandeling) tussen de 2 groepen. Ook werd er een totale belastingsscore met standaarddeviatie berekend en werden belastingsscores van de 2 groepen vergeleken op de verschillende onderdelen van de restauratieve behandeling. Naast statistische significantie (p ≤ 0,05) werden effectgroottes berekend, waarbij 0,2 een klein, 0,5 een medium en 0,8 een groot klinisch effect was. In een lineaire regressie, keken de onderzoekers naar het effect van de interventie, wanneer deze onder andere werd gecorrigeerd voor geslacht, leeftijd en behandelangst.

Beeld: Shutterstock

Resultaten. Er bleek geen verschil in de basiskenmerken tussen de 2 groepen. Bij beide behandelgroepen had ongeveer 25% van de patiënten behandelangst. De gemiddelde ervaren belasting was voor beide groepen laag (24,4 ± 17,7). De interventiegroep scoorde significant lager op de totale ervaren belasting (p = 0,002), met een medium klinisch effect (0,54). Ook scoorden zij significant lager op de onderdelen preparatie, afdrukken, cementeren en de algemene behandeling, met effectgroottes van 0,42 tot 0,61. In de lineaire regressie was een duidelijke reductie zichtbaar van de interventie op de ervaren belasting. Deze daalde in de interventiegroep met gemiddeld 9 punten voor de gemiddelde belastingsscore.

Beschouwing. Dit gerandomiseerde onderzoek laat een relevant effect zien van het kijken naar een natuurdocumentaire op de ervaren belasting van patiënten tijdens het vervaardigen van een vaste brugconstructie. Het zou wellicht een aanvullend middel kunnen zijn binnen de mondzorgpraktijk om de belasting voor de patiënt te verminderen, wat een positief effect zou kunnen hebben op de patiënttevredenheid en de behandelrelatie. Er zijn een aantal aandachtspunten, wanneer je deze resultaten wilt vertalen naar de praktijk. Zo was het grootste deel van de patiënten niet angstig voor tandheelkundige behandeling (75%), waardoor het de vraag is of dit ook een goede aanvullende ondersteuning zou zijn voor de (extreem) angstige patiënten. Ook is het effect waarschijnlijk beperkt wanneer een meer invasieve behandeling moet worden ondergaan. Zo was er geen significant effect van audiovisuele middelen op de angst tijdens de extractie van derde molaren in de onderkaak (Luque-Ribas et al, 2020).

Ook zijn er wat praktische uitdagingen: niet iedere collega zal een beeldscherm boven de behandelstoel hebben en de vraag is hoe groot het assortiment van documentaires/films moet zijn. Elke keer dezelfde documentaire kijken, zal het effect waarschijnlijk ook verkleinen (denk bijvoorbeeld aan die ene Donald Duck die al jaren in de wachtkamer ligt). Als patiënt is het wellicht ook storend dat wanneer je helemaal in een film zit, je telkens onderbroken wordt door de behandelaar om bijvoorbeeld de positie van het hoofd wat te veranderen of omdat bij de behandeling het zicht naar de tv wordt beperkt. Een mogelijke oplossing is dan een VR-bril, waarbij het veld mee draait, of alleen naar audio (zonder beeld) te luisteren zodat ook de behandelaar ergonomisch kan blijven werken. Mogelijk nadeel van een VR-bril is dat er lastiger contact kan worden gemaakt met de patiënt, omdat de ogen geheel bedekt zijn. Het opzetten van muziek waar de patiënt van houdt, is in de dagelijkse praktijk dan makkelijker en laat ook een reductie in angst zien tijdens extracties (Tan et al, 2023). Het lijkt in ieder geval niet verstandig om een comedie op te zetten, omdat de slappe lach en het werken met roterend instrumentarium in de mond geen goede combinatie is.

Bron & literatuur

• Luque-Ribas M, Figueiredo R, Guerra-Pereira I, Valmaseda-Castellón E. Effect of audiovisual eyeglasses on intraoperative pain, anxiety, and hemodynamic changes during mandibular third molar extraction: a randomized controlled clinical trial. Quintessence Int 2020; 51: 640-648.
• Philipps T, Lamprecht R, Reissmann DR. Impact of media entertainment on patient perceived burdens during dental treatment for fixed dental prostheses. J Dent 2023; 131: 104453.
• Tan K, Liu H, Huang S, Li C. Efficacy of music intervention for dental anxiety disorders: a systematic review and meta-analysis. Medicina (Kaunas) 2023; 59: 209.