Introductie. Hoe zorg je dat preventie beklijft zodra de patiënt weer naar huis gaat? Özkal Eminoğlu et al. (2024) onderzochten het effect van visuele ondersteuning met foto’s op de mondgezondheid.

Materiaal en methode. In een gerandomiseerd en geblindeerd klinisch onderzoek aan een universiteitskliniek werden rechtshandige patiënten tussen de 18 en 60 jaar met minimaal 12 eigen gebitselementen geïncludeerd. Ze werden ingedeeld in een controlegroep of een interventiegroep en na 1 en 3 maanden opgeroepen voor evaluatie door middel van plaque- en bloedingsscore en pocketmeting. Na een professionele gebitsreiniging kreeg de controlegroep een poets- en ragerinstructie, werd een poetsoefening uitgevoerd en werd de groep gemotiveerd 2 keer per dag te poetsen voor een verbetering van de mondgezondheid. In de interventiegroep werden daarnaast intraorale lichtfoto’s gemaakt van de gebitssituatie voorafgaand aan reinigen en direct na reinigen die aan de patiënt werden getoond om het verschil te laten zien. Na 1 maand werden opnieuw lichtfoto’s gemaakt en kreeg de patiënt de beginsituatie en de huidige situatie te zien. Na 3 maanden werd hetzelfde gedaan en kreeg de patiënt tevens de foto’s van de afgelopen keren te zien. Tandenborstel en tandpasta waren in beide groepen gelijk. Met behulp van statistische analyses werd het verschil tussen de groepen geanalyseerd (p < 0,05 was significant).

Beeld: Shutterstock

Resultaten. Op basis van een steekproefgrootteberekening werden 28 patiënten in de controlegroep (gemiddelde leeftijd 32 ± 12 jaar) en 28 patiënten in de interventiegroep (gemiddelde leeftijd 29 jaar ± 11 jaar) geïncludeerd. Er was geen significant verschil in ba-siskarakteristieken (leeftijd, geslacht, opleidingsniveau) of mondgezondheidsparameters (plaque-, bloedingsscore, pockets) tussen de groepen voorafgaand aan de eerste afspraak (tab. 1). Na 3 maanden was de plaquescore in de interventiegroep significant lager dan in de controlegroep, respectievelijk een mediaan van 0,4 (minimum-maximum: 0,0-2,0) versus 1,0 (0,1-2,0). Dit gold ook voor de bloedingsscore (mediaan van 0% (0-50%) versus 4% (0-57%)). Binnen beide groepen verbeterde de plaque- en bloedingsscore significant ten opzichte van het begin.

Beschouwing. Het lijkt de heilige graal binnen het tandartsenvak: een methode vinden die de patiënt motiveert ook thuis een goede mondhygiëne uit te voeren. Dit onderzoek laat zien dat op korte termijn aanvullende lichtfoto’s van meerwaarde zouden kunnen zijn om dit gedrag in stand te houden. Wanneer wordt gekeken naar de parameters, is de bloedingsscore een indicatie van de mondgezondheidsactiviteiten van de afgelopen 48 uur, omdat het ongeveer zo lang duurt voordat er gingivitis ontstaat (Lang et al., 1973). Wel moet worden beseft dat in beide groepen binnen het onderzoek verbetering in zowel de plaque- als bloedingsscore optrad. Wanneer wordt gekeken naar het absolute verschil lijkt dit niet erg groot tussen beide groepen, hoewel statistisch significant. Het zou al een enorme winst zijn wanneer de helft van de patiënten in een tandartspraktijk na 3 maanden ook een bloedingsscore van ≤ 4% had (tab. 1). De vraag is of 3 maanden voldoende is om gedrag echt blijvend te veranderen. In een onderzoek naar inbedding van gewoontes in het dagelijks leven werd gevonden dat het 18 tot maar liefst 254 dagen kon duren voordat gedrag ‘automatisch’ werd (Lally et al., 2010). Dit onderzoek laat zien dat bewustwording in ieder geval een eerste stap is. Lichtfoto’s zijn een mooi middel en de meeste praktijken zijn wel in staat ze te maken. Het zou wellicht nog effectiever zijn wanneer de patiënt zelf thuis de plaque zichtbaar kan maken. Plaquetabletjes kunnen hiervoor worden gebruikt, maar dit vergt wel een extra handeling. Er zijn al een aantal tandpasta’s op de markt met een plaquekleuring erin verwerkt. Of dat ervoor zorgt dat een patiënt dan juist beter gaat poetsen om niet met een paarse mond de deur uit te moeten of dat het juist irritatie zal opwekken, zal in klinisch onderzoek moeten worden bekeken. Wellicht komen er in de toekomst ook wel tandenborstels met een lichtbron die de plaque door middel van fluorescentie aankleurt. Dat is misschien wat patiëntvriendelijker.

Tabel 1. Uitkomsten van de diverse mondgezondheidsparameters in de controle- en interventiegroep.

Bron & Literatuur

• Özkal Eminoğlu D, Şahin BN, Biçer D, et al. Using patients’ oral photographs for oral hygiene motivation promotes periodontal health: a prospective randomized controlled trial. BMC Oral Health 2024; 24: 786.
• Lally P, Van Jaarsveld CHM, Potts HWW, Wardle J. How are habits formed: Modelling habit formation in the real world. European J Social Psych. 2010; 40; 998-1009.
• Lang NP, Cumming BR, Löe H. Toothbrushing frequency as it relates to plaque development and gingival health. J Periodontol 1973; 44: 396-405.