Introductie. Het chirurgisch verwijderen van een derde molaar is een behandeling waar menig patiënt enorm tegenop ziet. Napijn, zwelling en trismus komen bij meer dan 1 op de 10 patiënten voor (KIMO, 2020). Is er een manier om het risico op deze complicaties te verminderen? In het klinische onderzoek van Kokash et al (2023) stond deze vraag centraal. Het achterlaten van collageen in de alveole zou de wondgenezing bevorderen. Het toevoegen van hyaluronzuur zou een gunstig effect kunnen hebben op het voorkomen van zwelling, trismus en ontsteking na chirurgische verwijdering van de derde molaar.

Materiaal en methode. In een split-mouth gerandomiseerd klinisch onderzoek werden 20 gezonde patiënten (18-25 jaar) met een indicatie voor verwijdering van 2 geïmpacteerde derde molaren in de onderkaak geïncludeerd. Beide molaren hadden een vergelijkbare impactie. In 2 zittingen, met een tussenpoos van 14 dagen, werden de derde molaren chirurgisch verwijderd na het vrijleggen door middel van een flap. Bij iedere patiënt werd willekeurig per zitting bepaald of er in de extractiealveole collageen capsules (900 mg) werden ingesloten of een combinatie van collageencapsules en 5 ml hyaluronzuur (2%). Alle patiënten kregen amoxicilline/clavulaanzuur, paracetamol en chloorhexidinespoeling voorgeschreven. Voorafgaand aan de extracties werd de maximale mondopening gemeten. Om trismus na extractie te beoordelen, werd voor de behandeling met flexibele tape de afstand gonion-laterale canthus, tragus-labiale commisuur en de afstand pogonion-tragus gemeten in millimeters. Postoperatief werden na op dag 3 en 7 dezelfde metingen herhaald door een onafhankelijke, geblindeerde onderzoeker. Zwelling werd uitgedrukt als het verschil tussen pre- en postoperatieve afstanden in millimeters, waarna deze gedeeld werden door de preoperatieve waarden om op een percentage uit te komen. Een hoger percentage geeft dus meer trismus aan.

Resultaten. Er waren geen significante verschillen in mate van impactie, angulatie, extractietechniek (osteotomie, osteotomie en splitsen) of operatietijd (22 versus 23 minuten) tussen de beide zijden van een patiënt. Ook was er geen verschil in de preoperatieve mondopening tussen beide groepen. De mondopening op dag 3 en 7 was significant groter voor de groep bij wie collageen en hyaluronzuur werd gebruikt (gemiddeld 52 mm versus 44 mm op dag 3 en 32 mm versus 19 mm op dag 7). Ook had deze groep significant minder zwelling op dag 3 en 7 (zie tab. 1).

Tabel 1. Zwelling (% en standaardeviatie) op basis van 3 referentielijnen die preoperatief werden gemeten met flexibele tape.

Beschouwing. Het sterke punt van dit onderzoek is het split-mouth-ontwerp, waardoor de patiëntfactoren hetzelfde blijven. Het is echter niet duidelijk of de afname in zwelling en trismus ook klinisch relevant is. Heeft de patiënt bijvoorbeeld minder pijnstillers kunnen innemen en is er minder afwezigheid op werk of school geweest? Het gebruikte collageen werd toegediend als capsule en niet als spons of plug, zoals gebruikelijk is. De onderzoeken waarnaar gerefereerd wordt hebben ook collageensponsjes onderzocht en geen capsules. Een split-mouth-onderzoek met spontane genezing als controlegroep zou interessant zijn. Bovendien kregen patiënten een week augmentin voorgeschreven, wat niet gebruikelijk is in Nederland. De vertaalslag naar de Nederlandse mondzorgpraktijk is daarom lastig.

Bron & literatuur

• Kokash M, Darwich K, Ataya J. The effect of hyaluronic acid addition to collagen in reducing the trismus and swelling after surgical extraction of impacted lower third molars: a split-mouth, randomized controlled study. Clin Oral Investig 2023; 27: 4659-4666.
• KIMO. Klinische praktijkrichtlijn ‘Derde molaar’. Utrecht: KIMO, 2020.