Mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie

Bij mensen met immunosuppressieve ziekten of condities ontwikkelen zich soms lymfoproliferatieve afwijkingen. Het medicament methotrexaat en het Epstein-Barr-virus worden hiermee in verband gebracht. Methotrexaat wordt vaak gebruikt bij reumatoïde artritis ter suppressie van het overactieve immuunsysteem. Het is in een relatief kleine dosis effectief en nauwelijks toxisch. Een vervelende complicatie is dat door de immunosuppressie lymfoproliferatieve afwijkingen kunnen ontstaan. Ongeveer de helft van het aantal patiënten heeft buiten de lymfeklieren gelegen laesies in tractus digestivus, huid, lever, milt, longen, nieren, beenmerg, schildklier en diverse zachte weefsels. Orale laesies zijn tot nu toe zelden gerapporteerd. Dit artikel meldt de historie van 2 patiënten met lymfoproliferatieve afwijkingen van de tong.

Een 74-jarige vrouw met het syndroom van Sjögren kreeg pijn in de gewrichten van een knie en de vingers. Na onderzoek werd de diagnose reumatoïde artritis gesteld. Zij kreeg de medicamenten methotrexaat en prednisolon. Ongeveer 1 jaar later had zij een niet genezend ulcus op de laterale tongrand. Een biopt wees uit dat het ging om een lymfoproliferatieve afwijking met tekenen van infectie door het Epstein-Barr-virus. Staking van de medicatie met methotrexaat resulteerde na 8 weken in genezing van de tong.

Een vergelijkbare situatie speelde zich af bij een eveneens 74-jarige vrouw die na bloedonderzoek vanwege klachten over multipele gewrichtspijnen ook de diagnose reumatoïde artritis had gekregen. Zij gebruikte methotrexaat, prednisolon en tacrolimus. Ongeveer 6 jaar na de diagnose klaagde zij over een pijnlijke tong. Onderzoek bracht een ulcus op de laterale tongrand aan het licht. Verder verliep de casus identiek aan de eerste casus.

Over de (causale) rol van het Epstein-Barr-virus wordt druk gespeculeerd. Volgens recente inzichten biedt de immunosuppressie het virus de gelegenheid tot expressie te komen en kan het virus maligne lymfomen induceren. De ulcera van de tong bij deze patiënten zijn klinisch aspecifiek en dus lastig te onderscheiden van ‘gewone’ ulcera.

Bron

Hashimoto K, Nagao T, Saito T, Kinoshita H. Methotrexate-associated lymphoproliferative disorders of the tongue developing in patients with rheumatoid arthritis: a report of 2 cases and a review. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2015; 119: e1-e5.