A.M. Ventura da Cruz Rodriques Milheiro
Exposure to nickel and palladium from dental appliances
Amsterdam: Universiteit van ­Amsterdam, 2015
127 bl., geïll.

Metaalhoudende kronen, bruggen maar ook orthodontische retentiedraden kunnen als gevolg van corrosie in het orale milieu metaal­ionen afgeven. In toenemende mate worden deze metaalionen, in het bijzonder nikkel (Ni) en palladium (Pd), verantwoordelijk geacht voor lokale, maar ook systemische overgevoeligheidsreacties. Deze ionen hebben dus effect op het immuunsysteem. In dit proefschrift wordt onderzoek gedaan naar het vrijkomen van deze metaalionen bij de toepassing van orthodontische retentiedraden en prothetische constructies.

Bij het testen van orthodontische retentiedraden bleek dat wanneer deze draden mechanisch worden belast in een zuur milieu er, naast een aantal andere metalen, aanzienlijke hoeveelheden Ni-ionen vrijkwamen. Zelfs de zogenaamde ‘nikkelvrije’ draden leverden aanzienlijke concentraties Ni-ionen op, die hoger zijn dan de Europese nikkelrichtlijn voor blootstelling aan de huid toestaat.

Bij het testen van Pd-legeringen in een corrosief medium bleek vooral het polijsten een lagere Pd-afgifte op te leveren. Ook de vorm van het onderzochte materiaal leverde verschillen in afgifte op. Legeringen van Pd en koper gaven grotere hoeveelheden Pd-ionen af dan legeringen van Pd en zilver. Ook hier traden waarden op die de Ni-richtlijn benaderden of er over heen gingen (gecompenseerd voor het molecuulgewicht van Pd).

Ook werd de cytotoxiciteit van de metaal­ionen in vitro onderzocht. Het bleek dat de tandheelkundige constructies op zichzelf niet cytotoxisch zijn, maar dat de metaalionen die door de tijd heen vrijkomen wel cellen kunnen beschadigen.

Separaat testte de promovenda een vezelversterkt composiet als alternatief voor het gebruik van metalen orthodontische retentiedraden. De conclusie is dat het door de (grote) stijfheid van het materiaal niet geschikt is voor klinisch gebruik. Het laat niet de gewenste fysiologische tandbeweging toe.

Kortom, alle metaalhoudende tandheelkundige constructies geven metaalionen af in concentraties die biologische gevolgen kunnen hebben. Hoewel metaallegeringen niet zijn weg te denken zijn in de tandheelkunde, is het van belang het gebruik ervan zoveel mogelijk te vermijden.