K. Delli
Primary Sjögren’s Syndrome: towards a new era in diagnosis, ­treatment and e-patient education
Groningen: Rijksuniversiteit ­Groningen, 2017
255 bl. geïll.
ISBN 978 90 367 9789 4
E-book 978 90 367 9788 7

Achter de ingetogen kaft van dit proefschrift van Konstantina Delli gaat een pronkjuweel schuil. Grote expertise en gedegen multidisciplinair onderzoek siert elke bladzijde van dit omvangrijke werk (255 pagina’s), dat een absolute aanrader is voor iedereen die zich bezighoudt met diagnostiek en therapie bij patiënten met het primair syndroom Sjögren (pSS). Aangezien statistisch in elke tandartspraktijk minstens 1 Sjögren-patiënt voorkomt (prevalentie pSS 60,9 op elke 100.000 inwoners), is het ook voor tandartsen-algemeen practici uiterst nuttig.

In de algemene inleiding worden de epidemiologie, pathogenese, diagnostiek en actuele behandelopties van het pSS overzichtelijk uiteengezet. Dan volgt een overzichtsartikel over xerostomie, dat de 3 meest voorkomende oorzaken van subjectieve monddroogheid behandelt: syndroom van Sjögren, medicatie en radiotherapie. Een zeer geschikt handvat bij het duiden van xerostomie in de dagelijkse praktijk en hoe hiermee om te gaan.

Vervolgens gaat de auteur in op de klinische toepasbaarheid van echografie als non-­invasieve techniek bij diagnostiek en monitoring van pSS, aan de hand van een meta-analyse van de literatuur en een gedegen klinisch onderzoek (als drieluik). Een fraaie toegift is het artikel over de voor- en nadelen van het parotis- versus lipbiopt bij pSS-patiënten.

Tevens zocht Delli naar een behandeling op maat met selectieve B-celdepletie en vroeg zij zich af hoe op basis van een parotisbiopt vooraf kan worden vastgesteld wat het effect van deze therapie zal zijn. Aanvullend adviseert Delli consensusrichtlijnen te formuleren voor gestandaardiseerde histopathologische beoordelingen van (parotis)biopten.

Tot slot analyseert Delli de wisselende kwaliteit van de beschikbare patiëntinformatie op internet-fora en op YouTube.

Dit proefschrift is plezierig en vlot geschreven. Ingewikkelde onderwerpen worden op leesbare wijze uiteengezet. Kan echografie van de parotis het biopt vervangen? ‘Ja en nee’ is haar antwoord. Wilt u hier het fijne van weten, dan zult u dit voortreffelijke proefschrift ter hand moeten nemen.