A. Mammadova
Retinoic acid-related mechanisms in oral keratinocytes. Relevance for the etiopathogenesis of ­orofacial clefting
Nijmegen: Radboud Universiteit, 2018
154 bl.
ISBN 978 94 028 1052 3

Op 12 juni 2018 verdedigde Aysel Mammadova haar proefschrift over de invloed van retinolzuur op keratinocyten van het mondslijmvlies en de relevantie hiervan voor de etiologie en pathogenese van cheilognatho-palatoschisis. Het werk omvat 7 hoofdstukken waarvan 3 met eigen onderzoek.

Het eerste hoofdstuk biedt een overzicht van de normale ontwikkeling van het palatum, gevolgd door een beschrijving van de groeistoornissen in de processus palatini die leiden tot een gehemeltespleet. Het sluit af met een overzicht van genen en groeifactoren die een rol spelen bij schisis in een syndromale dan wel niet-syndromale presentatie. Hoofdstuk 2 is gewijd aan retinolzuur en de invloed hiervan op de organogenese. Het molecuul is op diverse niveaus belangrijk voor de vorming van het palatum: groei van de processus palatini, regulering van de botvorming in deze processus en betrokkenheid bij de versmelting van beide processus palatini noodzakelijke veranderingen in de bekledende epitheelcellen, de keratinocyten. Deze keratinocyten zijn onderwerp van onderzoek in de hoofdstukken 3, 4 en 5. In deze hoofdstukken wordt onderzocht of er verschil is in de invloed van retinolzuur op orale keratinocyten afkomstig van patiënten met schisis in vergelijking met patiënten zonder schisis. Dergelijke verschillen werden inderdaad gevonden, met name op het gebied van de expressie van genen betrokken bij differentiatie en apoptose. Daarnaast bleek in een in-vitro-onderzoek met keratinocyten afkomstig van patiënten met schisis dat deze cellen een verminderde migratie tonen. Gezien de rol van het epitheel bij de voor de vorming van het harde gehemelte belangrijke versmelting van beide processus palatini is dit een zeer belangrijke bevinding. Hoofdstukken 6 en 7 betreffen een discussie over de resultaten en een samenvatting.

Het proefschrift biedt vele aanknopingspunten voor verder onderzoek, met name hoe het komt dat orale keratinocyten van schisispatiënten een afwijkende reactie op retinolzuur tonen. Praktische toepassing van de bevindingen ligt nog in een ver verschiet.