Academisch proefschrift

D.C. Jansen. Functional differences between site-specific osteoclasts
Amsterdam: Vrije UniversiteitAmsterdam, 2015
190 bl. geïll. ISBN 978 94 6108 902 1

Osteoclasten (gespecialiseerde cellen die bot afbreken) zorgen voor het verlies van alveolair bot bij parodontitis, maar banen ook de weg voor de gebitselementen tijdens orthodontische tandverplaatsing of de erupterende melk­dentitie. Betere kennis van de osteoclasten is dan ook zeer nuttig in de tandheelkunde. In dit proefschrift zijn wetenschappelijke artikelen gebundeld omtrent de vraag of osteoclasten uit de lange beenderen vergelijkbaar in functie zijn met osteoclasten uit de schedel.

Osteoclasten uit de lange beenderen van genetisch gemodificeerde muizen die verschillende vormen van het molecuul ‘anion exchanger-2’ misten, werkten niet goed, met als gevolg te dikke botten. De osteoclasten uit de schedel werkten echter nog wel, omdat deze een molecuul tot hun beschikking hadden dat de functie van anion exchanger-2 kon overnemen. Dit is een sterk bewijs voor verschillen in osteoclasten afkomstig van verschillende beenderen.

Interleukine 1 bèta, dat in grote hoeveelheden wordt geproduceerd tijdens ontstekingen zoals parodontitis, zorgt voor grotere en actievere osteoclasten. Hierbij maakte het geen verschil of de osteoclastvoorlopercellen afkomstig waren uit het schedeldak of uit de lange beenderen.

Botafbraakremmende medicijnen kunnen osteonecrose van de kaak veroorzaken. Osteoclastvoorlopercellen uit de kaak nemen meer bisfosfonaten op dan andere osteoclastvoor­lopercellen, maar de kaakosteoclasten zijn desondanks minder geneigd te sterven na blootstelling aan bisfosfonaten. Dit versterkt nogmaals het idee dat medicatie gericht op de verbetering van de kwaliteit van bot uit de lange beenderen niet zomaar kan worden toegepast om botkwaliteit in de kaak te verbeteren, en vice versa.

Dit proefschrift biedt nieuwe inzichten voor clinici en wetenschappers, omdat het onderstreept dat soortgelijke cellen een verschillend arsenaal aan moleculen kunnen bezitten wanneer deze zich op verschillende plekken in het lichaam bevinden. Ook zal dit proefschrift mensen aanspreken met een sterke interesse in botbiologie.